Γράφει ο Σαράντης Τσιλιγγίρης

Η ευκαιρία της αναγέννησης δύναται να πάρει σάρκα και οστά στη χώρα μας από το αποτέλεσμα μιας δυναμικής αλληλεπίδρασης μεταξύ πρόκλησης (μεταρρυθμιστικά μέτρα), και ανταπόκρισης (κοινωνική δέσμευση για την εφαρμογή των μέτρων). Η σημερινή πρόκληση θα προκαλέσει δημιουργικές ανταποκρίσεις από τα κοινωνικά στρώματα. και θα τα προτρέψει να περάσουν στην πορεία της μεταρρυθμιστικής αλλαγής. Την ίδια στιγμή ένα μέρος των κοινωνίας θα συνεχίσει να εντάσεται κατά της μεταρρύθμισης, διότι η ανεπυτυχής ανταπόκριση στην αρχική πρόκληση αδυνατεί να δημιουργήσει πολιτιστικές (πνευματικές) δυνάμεις, ώστε να μεταφέρουν την κοινωνία από κατάσταση αποσύνθεσης σε ισορροπία, και να παρουσιάσουν τον εαυτόν τους ως πραγματική ανταπόκριση.

Κατά αυτό τον τρόπο το αρχικό μοτίβο πρόκλησης-ανταπόκρισης θα επαναλαμβάνεται σε διαδοχικές φάσεις μέτρων, έως ότου υπάρξει επιτυχημένη υγιής ανταπόκριση η οποία θα παράγει μεν κοινωνική ανισορροπία, αλλά παράλληλα θα απαιτεί νέες δημιουργικές δομές. Δηλαδή εργαλεία αξιοποίησης στον δημόσιο ή ιδιωτικό τομέα. Βασικό στοιχείο της δυναμικής παρακμής μας είναι η απώλεια ελαστικότητας είτε λόγω πολιτικής διαφθοράς, είτε κοινωνικής ευθύνης.

Οι κοινωνικες δομές και συμπεριφορές έχουν γίνει τόσο άκαμπτες, όπου η κοινωνία δεν μπορέι πλεον να προσαρμοστεί στις επιβαλλόμενες συνθηκες της μεταρρυθμιστικής οργάνωσης και προγραμμάτων, διότι λείπει η ευστροφία για την προώθηση της δημιουργικής διαδικασίας. Θα συντριβεί και τελικά θα διαλυθεί διότι παρέχει σμοιομορφία (κομματικές αγγυλώσεις) και έλλειψη δημιουργικότητας. Παράδειγμα η αλληλοεπίδραση των πολιτών να παράγουν αμοιβαίες λύσεις. Έτσι η ελλειψη ελαστικότητας της κοινωνίας που βρίσκεται υπό διάλυση θα συνοδεύεται από μια γενική έλλειψη αρμονίας μεταξύ των πολιτών (λ.χ ανυπακοή στην μεταρρυθμιστική νομοθεσία, κομματικά συμφέροντα, ιδεολογήματα) η οποία θα οδηγήσει στην κοινωνική αναστάτωση αλλά όχι στην έκρηξη, αφού η κοινωνία βρίσκεται σαν παραγκωνισμένη ρεζέρβα στην παρένθεση της αποσύνθεσής της.

Ωστόσο η επίπονη διαδικασία των μεταρρυθμιστικών μέτρων θα έχει ως αντίβαρο την δημιουργικότητα της κοινωνίας. Δηλαδή την ικανότητά της να ανταποκριθεί στις αλλαγές. Η πολιτιστική μας ενσωμάτωση αν και αποστεωμένη με την προσκόλληση σε άκαμπτα πρότυπα κομματικής συμπεριφοράς οπως στάση εργασίας, ενθουσιώδη πολιτικά μηνύματα δίχως πρακτική κάλυψη, θα αναγκάσουν δημιουργικές μειονότητες θα εμφανιστούν στην σκηνή και να συνεχίσουν τη διαδικασία της πρόκλησης-ανταπόκρισης. Τα κυρίαρχα θεσμικά όργανα (κόμματα, συνδικαλιστικές οργανώσεις, κι άλλα παράγωγα της εποχής) θα αρνηθούν να παραδώσουν τους πρωταγωνιστικούς ρόλους στις νέες πολιτιστικές δυνάμεις και αναπόφευκτα θα παρακμάσουν.

Αυτές οι νέες δημιουργικές μειονότητες θα μετατρέψουν τους παλιούς ρόλους σε νέους, διαμέσο της γνώσης και της επικοινωνίας με στόχο την τήρηση των θεσμών. Παράδειγμα, η αντιμετώπιση των ανησυχιών του κοινού από άτομα με συλλογικές ικανότητες, επικοδομητικούς τρόπους, και καλή πληροφόρηση, θα δημιουργήσουν αυθεντικά οράματα και στρατηγικές για την τεχνολογία, την συμπεριφορά, τις σχέσεις, την γλώσσα κα. Έτσι η διαδικασία της πολιτιστικής ανάπλασης θα συνεχιστεί κάτω από νέες συνθήκες, με νέους πρωταγωνιστές και ηγέτες.

Το κύριο χαρακτηριστικό των μεταρρυθμιστικών μέτρων είναι ότι έχουν το δικό τους σύνολο κανόνων (οργάνωση, πολιτιστικές ιδιαιτερότητες) από άλλες Ευρωπαικές χώρες, και δικιά τους αίσθηση εφαρμογής. Κατ΄αυτό τον τρόπο οι κοινωνικές αλλαγές θα επικυρώνονται από τους πολίτες, εφ΄όσον υπάρχει χειροπιαστό παράδειγμα το οποίο προβάλλει πρακτικές λύσεις. Λόγου χάρη, επιχειρηματική πολιτική για την μείωση της ανεργίας. Παράλληλα, το παράδειγμα που θα αποτελεί και νέο φαινόμενο θα έρθει σε αντίθεση με την αμφιβολία. Δηλαδή τον βαθμό επιτυχίας ή αποτυχίας. Αυτή η αμφιβολία θα είναι κατανοητή, και ίσως πολλαπλασιαστεί, γιατί θα έρθει σε ρήξη με τα κομματικά συμφέροντα τα οποία αντιστέκονται στα μεταρρυθμιστικά μέτρα. Βλέπουν την μεταρρύθμιση ως κάποιο κτηνοτροφικό προιόν συναλλαγής κι όχι ως πρόγραμμα οργάνωσης, εκτέλεσης κι ευθύνης, διότι αδυνατούν να συλλάβουν το μέγεθος της μέλλοντος. Νέα πρότυπα θα αναγνωριστούν και θα εγκατασταθούν λόγω των μεταρρυθμίσεων, τα οποία θα αλλάξουν το σκηνικό στασιμότητας επειδή στοχεύουν στην πορεία της παραγωγικότητας.

Το διάστημα μεταξύ πρόκλησης-ανταπόκρισης θα παρουσιάσει έξαρση σύντομων περιόδων κοινωνικής αναταραχής κατά την διάρκεια εφαρμογής των μέτρων, διότι πλέον αλλάζουν τα κοινωνικά προνόμια, οι νοοτροπίες και οι αξίες. Όμως, η κοινωνικές αλλαγές δεν είναι μια γραμμική ορθολογική μέθοδος που κινείται με την πλήρη γνώση της αντικειμενικής αλήθειας (φορολόγηση πλουσίων). Αλλά η σύγκρουση μεταξύ συντεχνιακών παραγόντων και δημιουργικών δυνάμεων οι οποίες θα αντιλήφθούν ότι το παιχνίδι της γνώσης, της εκπαίδευσης και της επικοινωνίας, αποτελεί το εφαλτήριο όραμα της αλλαγής διότι βασίζεται στις αξίες κι έχει δίαυλο το παράδειγμα.

Η έννοια του παραδείγματος θα απεικονίζει τον βαθμό κατά τον οποίο οι κοινωνικές αλλαγές προσαρμόζονται με βάση την πολιτιστική κατάσταση των πολιτών. Αυτό σημαίνει ότι οι αλλαγές δεν θα προκύψουν από τις Ευρωπαικές επιταγές για την αναδιάρθρωση της οικονομίας, τα φορολογικά χαράτσια, και τις μάχες των απεργιών και συλλαλητηρίων, αλλά μέσα από τον αριθμό των πολιτών που αλλάζουν μυαλά και καινοτομούν. Με άλλα λόγια η επισήμανση ενός νέου τρόπου ζωής και σύλληψης (λ.χ συνεργατική ηγεσία στην εργασία, στο σχολείο ή στον δήμο, η οποια θα εμπνέει δέσμευση και δράση) θα οδηγήση συνειδητά την μάζα του πληθυσμού.

Η μεταμόρφωση της κοινωνίας θα συμβεί από την σύνθεση μιας δυναμικής ώθησης. Δημιουργικές μειονότητες θα αρχίσουν να εμφανίζονται στην κοινωνία των πολιτών οι οποίες δεν θα αναγνωρίζονται από την σημερινή διαλυμένη κοινωνία. Αλλά καθώς οι δημιουργικές μειονότητες θα αυξάνονται σε αριθμό και ποιοτικά παραγωγικά παραδείγματα, θα αρχίσουν να συνδέονται αναμεταξύ τους έως ότου διαλυθεί το παλιό σύστημα της πολιτείας που δεν τους αναγνωρίζει. Καθώς το παλιό σύστημα θα παρακμάζει, οι σπόροι των δημιουργικών κοινωνικών στρωμάτων θα οικοδομούν διαμέσο της γνώσης. Η

αξιολόγηση της γνώσης και του ένστινκτου θα είναι η ενότητα της σκέψης με επιλογές συνείδησης που θα ανταποκρίνονται στους θεσμούς. Έτσι το παράδειγμα της γνώσης και η ποιοτική αξία της θα είναι το νέο νόμισμα ή κόμμα της νέας οικονομίας την οποία θα ακολουθήσουν οι οργανωτές και οι ηγέτες. Γιατί η γνώση θα αποδειχθεί ότι είναι όχι μόνο η πηγή υψηλής ποιότηκής ενέργειας των πολιτών, αλλά και το πιο σημαντικό συστατικό δύναμης και πλούτου της Ελληνικής κοινωνίας. Με άλλα λόγια η γνώση θα διαμορφωθεί από συμπλήρωμα δύναμης του χρήματος, σε ουσιώδη πραγματικό ενισχυτή (λχ η επιλογή επικέντρωσης στην διαδικασία που φέρνει λύση κι όχι στην συσπείρωση της λύσης).

Αυτό είναι το κλειδί για την εφαρμογή της κοινωνικής μεταρρύθμισης, εφ΄όσον σήμερα η μάχη για τον έλεγχο των γνώσεων, της συνεχούς εκπαίδευσης και των μέσων επικοινωνίας, θερμαίνεται σε όλο τον πλανήτη. Σήμερα η Ελλάδα συσωρεύεται σε γεγονότα. Απεργίες, διαδηλώσεις, πολιτικές αντιδράσεις, φτώχεια και ανεργία, ενώ η δομή της κοινωνικής της ανάπτυξης βρίσκεται στην εφαρμογή της μεταρρυθμιστικής αλλαγής. Δηλαδή στην καινοτομία οργάνωσης της παραγωγής, και στην δύναμη της γνώσης με όλα τα σύμβολα της επικοινωνίας τα οποία σήμερα λείπουν από το προσκύνιο,λόγω συνηθισμένων κομματικών εμποδίων τα οποία προβάλλουν ζωολογικές θεατρικές παραστάσεις πάνω σ΄ένα ανύπαρκτο τουριστικό νησί που περιμένει πελάτες, παρά κοινωνικές λύσεις.

Επίσης, η πρωτότυπη δημιουργία σκέψης θα δημιουργήσει νέα δίκτυα γνώσης. Δηλαδή η διασύνδεση εννοιών μεταξύ τους με δημιουργικούς (καινοτομικούς) τρόπους, και οι προυποθέσεις να δημιουγηθεί κοινωνία με βάση τη γνώση που θα επικοινωνεί, θα εξηγεί και θα αξιολογεί τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές δομές εξουσίας, από ανθρώπους υπεύθυνους και πρόθυμους να χτίσουν ευρεία συμμετοχή και επικοδομητικά κοινωνικά μέτρα. Ο χρόνος δεν είναι το ζήτημα αλλά η κατανόηση ανταπόκρισης με την πράξη.

Όταν η Ελληνική κοινωνία θα αρχίσει να ελίσσεται πολιτιστικά, να τηρεί και να βελτιώνει το θεσμικό πλαίσιο των αλλαγών, τότε οι αντιλήψεις και οι πρακτικές της θα αποτελέσουν ένα συγκεκριμένο όραμα πραγματικότητας που θα είναι η βάση του τρόπου κατά τον οποίο η ίδια πολιτεία οργανώνει. Με άλλα λόγια, η κοινωνική μετάβαση από την κοινωνία της ανεπάρκειας στην κοινωνία της μεταρύθμισης θα επιτύχει, όχι επειδή ένα κόμμα ή μια συγκυβέρνηση πρόκειται να κερδίσει την υποστήριξη των πολιτών μέσα από τον θάνατο, αλλά επειδή το παράδειγμα της κοινωνικής αλλαγής θα μοιραστεί από όλο το κοινωνικό σύνολο, και γιατί το μέλλον των μεταρρυθμίσεων δεν ανήκει πλέον σε μας, αλλά στα παιδιά μας.