Γράφει η Ελένη Πισιμίση

Γεωπόνος Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής Γ.Π.Α., M.Sc.

Πέρασαν αρκετά χρόνια από τότε που επικρατούσε η άποψη ότι η μονοκαλλιέργεια θα έλυνε το πρόβλημα της φτώχιας στον πλανήτη μας. Ήταν γύρω στα μέσα του 20^ου αιώνα όταν η λεγόμενη «Πράσινη Επανάσταση» ήρθε για να δώσει ελπίδες στον κόσμο για την καταπολέμηση της φτώχιας. Η εντατικοποίηση της γεωργίας και η λογική της καλλιέργειας αχανών εκτάσεων με ένα μόνο είδος αποδείχθηκε ότι πήγαζε από μία κοντόφθαλμη λογική.

Έπειτα από πάνω από μισό αιώνα εφαρμογής αυτού του μοντέλου αποδείχθηκε περίτρανα ότι οι αρνητικές συνέπειες και σε οικονομικό και σε περιβαλοντικό επίπεδο ήταν πολύ μεγαλύτερες από τα οφέλη που απέδωσε. Κι αυτό γιατί τόσο σε κοινωνικοοικονομικό, όσο και σε περιβαλλοντικό επίπεδο το τίμημα είναι μεγάλο.

Σε κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, εμπεριέχεται το τεράστιο ρίσκο καταστροφής ολόκληρης της σοδειάς σε ακραίες καταστάσεις, καταστροφές ή καιρικά φαινόμενα. Επομένως, οι αυξανόμενες πιθανότητες καταστροφής μιας μονοκαλλιέργειας, σε σχέση με την καλλιέργεια πολλών ειδών ή τουλάχιστον πολλών ποικιλιών σε κάθε είδος καθιστούν ιδιαίτερα ευάλωτες οικονομικά τις κοινότητες που τις καλλιεργούν αλλά και τις κοινότητες που καταναλώνουν τα προϊόντα τους. Ταυτόχρονα, η ανθεκτικότητα που αναπτύσσουν τα διάφορα είδη σε εχθρούς και ασθένειες καθιστούν μονόδρομο την ολοένα και μεγαλύτερη χρήση αγροχημικών προϊόντων, ενώ η εξάντληση του εδάφους απαιτεί συνεχώς την προσθήκη χημικών λιπασμάτων.

Σε περιβαλλοντικό επίπεδο, οι μονοκαλλιέργειες αυξάνουν τη διάβρωση του εδάφους, δεν επιτρέπουν την αυτοδιατήρησή του, εξαντλούν με την πάροδο του χρόνου τα θρεπτικά συστατικά του εδάφους, αυξάνουν την ανθεκτικότητα των ζιζανίων, των φυσικών εχθρών των καλλιεργειών και των ασθενειών, με αποτέλεσμα την αυξανόμενη χρήση φυτοφαρμάκων. Η αυξανόμενη χρήση ολοένα και περισσότερων αλλά και τοξικότερων φυτοφαρμάκων, σε συνδυασμό με τη συνεχή χρήση χημικών λιπασμάτων έχει τις γνωστές σε όλες μας συνέπειες στη μόλυνση των εδαφών και των υπόγειων υδάτων και την καταστροφή της βιοποικιλότητας και των ωφέλιμων μικροοργανισμών.

Όλα αυτά δρουν σαν ένας φαύλος κύκλος, από τον οποίο δεν μπορεί να ξεφύγει η σύγχρονη γεωργία, παρά μόνο αν κάνει στροφή κατά 180 μοίρες προς νέες πιο οικολογικές και λιγότερο εντατικοποιημένες μεθόδους καλλιέργειας. Προς αυτή την κατεύθυνση και φιλοσοφία κινείται και η ιδέα του αγροτουρισμού, όπου προάγεται η λογική των πολλαπλών καλλιεργειών, η επαφή των επισκεπτών με διάφορες καλλιέργειες και η εφαρμογή βιολογικών μεθόδων σε όλα τα στάδια παραγωγής. Ο αγροτουρισμός στην μεσόγειο είναι ένα πολύ νέο φαινόμενο σε σχέση με την Βόρεια Ευρώπη. Σε χώρες όπως τη Βρετανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Αυστρία, την Ελβετία, τις Σκανδιναβικές χώρες, την Ολλανδία και το Βέλγιο, ο αγροτουρισμός έχει μακρά ιστορία, καθώς η βιομηχανική επανάσταση και η άνοδος των αστικών κοινωνιών απομάκρυναν τους κατοίκους των πόλεων από τη γεωργία το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, και δημιούργησαν τον αγροτουρισμό, ως μία προσωρινή επιστροφή στη φύση στις εορτές και στις διακοπές. Ακόμα και σε ορεινές χώρες με χαμηλή αγροτική παραγωγή, οι αγρότες παίρνουν μέρος σε τέτοιες δραστηριότητες. Εναντιθέσει με τις Βόρειες χώρες, στα Μεσογειακές Ευρωπαϊκές χώρες, η έξοδος από τη γεωργία καθυστέρησε πάρα πολύ, με αποτέλεσμα τα δεσμά μεταξύ πόλεων και εξοχής, έως προσφάτως, να παραμένουν ισχυρά. Ο αγροτουρισμός σε αυτές τις χώρες είναι πολύ περισσότερο συνδεδεμένος με το συμβατικό μαζικό τουρισμό που αναπτύχθηκε μετά το 1950 παρά με τον την γεωργία. Ο αγροτουρισμός στην Ελλάδα έχει σχετικά μικρή ιστορία. Τις ρίζες του μπορούμε να αναζητήσουμε στις διάφορες μορφές αποκέντρωσης που λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια των εορταστικών ημερών (Χριστούγεννα, Πάσχα, ημέρες τοπικών αγίων) και τα σαββατοκύριακα, όταν δηλαδή οι κάτοικοι των πόλεων επισκέπτονται τα χωριά. Αυτές οι προσωρινά αποκεντρωτικές δραστηριότητες ονομάστηκαν ‘αγροτουρισμός’ μετά το 1980 και συνέπεσαν με δύο σημαντικές εξελίξεις:

• Την είσοδο της Ελλάδας στην ΕΟΚ το 1981, την οποία ακολούθησαν μία σειρά από προγράμματα και πρωτοβουλίες, με σκοπό την τοπική και αγροτική ανάπτυξη.
• Την αυξανόμενη έμφαση σε θέματα ισότητας των δύο φύλων και του βοιωτικού επιπέδου των αγροτικών πληθυσμών, ιδιαίτερα σε ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές.

Πηγή: ktima-georgiadi.com

Σήμερα, η έννοια του αγροτουρισμού είναι συνδεδεμένη με την επαφή των επισκεπτών μιας τουριστικής μονάδας με την παραγωγή του αγροκτήματός της. Αυτές οι ξενοδοχειακές μονάδες διαθέτουν συνήθως μεγάλα αγροκτήματα, τις περισσότερες φορές βιολογικά, με ποικιλία καλλιεργειών, όπως δενδρωδών, κηπευτικών, αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, μικρών μελισσοκομικών μονάδων ή κτηνοτροφικών μονάδων. Οι καλλιέργειες αυτές χρησιμεύουν με πολλούς τρόπους. Η παραμονή στην ύπαιθρο μπορεί και να περιλαμβάνει και μια σειρά από εναλλακτικές δραστηριότητες, όπως:

Α) Συμμετοχή σε αγροτικές δραστηριότητες εντός του κτήματος που περιλαμβάνει η αγροτουριστική μονάδα (μάζεμα της ελιάς, τρύγος κ.α.).

Β) Εκπαίδευση σε καλλιεργητικά και περιβαλλοντικά θέματα.

Γ) Εφαρμογή συγκεκριμένων μεθόδων αειφορικής διαχείρισης του αγρο-οικοσυστήματος (βιολογική γεωργία , βιοδυναμική καλλιέργεια κ.α.).

Δ) Περιβαλλοντική εκπαίδευση και περιήγηση σε βιότοπους και προστατευόμενες φυσικές περιοχές.

Ε) Δραστηριότητες στη φύση όπως κατάβαση ποταμών με ράφτινγκ, κανο-καγιάκ,  περιπατικά μονοπάτια - διοργάνωση ομάδων πεζοπορίας,  Trekking, η ορειβασία, το ποδήλατο βουνού, κατάβαση πλαγιάς με αλεξίπτωτο, η τοξοβολία, η ιππασία όλες οι μορφές δραστηριοτήτων, που συνδυάζουν τον τουρισμό περιπέτειας με την ενεργή συμμετοχή και δράση στη φύση και μπορούν να συμβάλλουν στον εμπλουτισμό του αγροτουριστικού «πακέτου».

ΣΤ) Χώροι Άθλησης

Ζ) Δραστηριότητες που αξιοποιούν τα πολιτιστικά, θρησκευτικά, λαογραφικά, αρχιτεκτονικά, γαστρονομικά στοιχεία της περιοχής.

Η) Επίσκεψη και ξενάγηση σε παλιά μοναστήρια, εκκλησίες, γεφύρια, οινοποιεία, τυροκομία  εργαστήρια χειροτεχνίας.

Θ) Η συμμετοχή σε πανηγύρια και τοπικές γιορτές, στο, ακόμα και τα μαθήματα τοπικής κουζίνας, όλα μπορούν να προσδώσουν ξεχωριστή τοπική ταυτότητα.

Πηγή: traveldailynews.gr

Με όλους αυτούς τους τρόπους, ο αγροτουρισμός μπορεί να συμβάλλει στη προώθηση των εναλλακτικών μεθόδων καλλιεργειών, να φέρει σε επαφή τους επισκέπτες με τα οφέλη που έχει η συγκαλλιέργεια των ειδών και με την ανάγκη για αειφορική διαχείριση της γης. Το μοντέλο του αγροτουρισμού έχει τη δυνατότητα να προβάλλει μια πιο παραδοσιακή αλλά και βιώσιμη χρήση της γης, που δεν εστιάζει στη μονοκαλλιέργεια, αλλά σε μία μεγάλης κλίμακας συγκαλλιέργειας ειδών, από την οποία μπορεί να έχει αυτάρκεια προϊόντων και παράλληλα να αποτελέσει παράδειγμα αειφορικής εκμετάλλευσης της γης.

Πηγές:

http://www.solon.org.gr/index.php/2008-07-15-19-14-06/57-2008-07-15-14-20-10/1361-monokalliergeies-a.html

http://el.wikibooks.org/wiki/%CE%9F_%CE%91%CE%B3%CF%81%CE%BF%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82_%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1

http://www.qways.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=294:%CE%9F%CE%B9%CE%BA%CE%BF-%CE%91%CE%B3%CF%81%CE%BF%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%82&catid=51:%CE%92%CE%B9%CE%BF-%CE%9F%CE%B9%CE%BA%CE%BF-%CE%91%CE%B3%CF%81%CE%BF%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82&Itemid=261