Ως πράσινη ανάπλαση εννοούμε το σύνολο των επεμβάσεων που στοχεύουν στην ανάπτυξη του πράσινου με σκοπό την αισθητική, περιβαλλοντική και λειτουργική αποκατάσταση της περιοχής αναφοράς, διαχρονικά με το ελάχιστο κόστος διαχείρισης και ανάλωσης φυσικών πόρων (αειφορική προσέγγιση).

Συνεπώς η πράσινη ανάπλαση ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑ, ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΓΚΗ και προϋπόθεση επιβίωσης τουλάχιστον για τις επιβαρημένες περιβαλλοντικά περιοχές.

Επομένως, δεν αφορά μόνο την περιοχή της Αθήνας αλλά σχεδόν το σύνολο των Ελληνικών πόλεων, αφού η «αθηνοποίησή» τους δημιουργεί εξ ίσου σημαντικές περιβαλλοντικές πιέσεις.

Στόχος θα πρέπει να είναι η πράσινη ανάπλαση να επεκταθεί KAI στον αγροτικό χώρο, αφού οι περιβαλλοντικές πιέσεις που υφίσταται αυτός και μπορούν να αρθούν με τον εμπλουτισμό και την αποκατάσταση του οικοσυστήματος, είναι εξ ίσου σημαντικές και επηρεάζουν όχι μόνο το μικροκλίμα αλλά και την ίδια την ποιότητα και την αξία της αγροτικής παραγωγής.

Βασικά εργαλεία για την επίτευξη των σκοπών αυτών είναι οι εξειδικευμένες γνώσεις που προσφέρονται από τις γεωτεχνικές επιστήμες σε συνεργασία με ειδικούς επιστήμονες από τα πεδία της αρχιτεκτονικής τοπίου και του περιβαλλοντικού σχεδιασμού με επαρκή γνώση των οικοσυστημάτων και των μεθόδων αποκατάστασης.

Για ποιους λόγους επιβάλλεται να γίνει η πράσινη ανάπλαση στην ΑΘΗΝΑ (Αττική)

1. Η μικρή έκταση πρασίνου στην Αθήνα αναλογούν μόλις 2.5 μ²/κάτοικο κατατάσσοντάς την στην βάση της λίστας των Ευρωπαϊκών πρωτευουσών, με χαρακτηριστικό στοιχείο την ανισοκατανομή του εντός και περιμετρικά του αστικού ιστού με ακραίες ποιοτικές διαφοροποιήσεις ως προς την φυτοκάλυψη, τη βοτανική σύνθεση και τις χρήσεις.

Η έντονη τάση που παρατηρείται για περαιτέρω μείωση:

Σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου Στρατηγικών και Αναπτυξιακών Μελετών (ΙΣΤΑΜΕ):

· Κατά τη δεκαετία 1991-2000 η επιφάνεια των νέων κατοικιών στην Αττική αυξήθηκε κατά 18,1%, που μεταφράζεται σε απώλεια αδόμητης γης συνολικής έκτασης 90.000 στρ.

· Στο ίδιο διάστημα κάηκαν 103.000 στρ. δασικών εκτάσεων, που αντιστοιχούν στο 4% της συνολικής επιφάνειας της Αττικής. Από αυτά, τα 2.300 στρ. οικοδομήθηκαν! Ειδικά στην Πεντέλη χάθηκαν 31.700 στρ., από τα οποία τα 1.400 στρ οικοδομήθηκαν

· Η αναδάσωση και η φυσική αναγέννηση καμένων περιοχών καλύπτει μόλις 20.000 στρ. Αυτό σημαίνει ότι η δασοκάλυψη μειώθηκε κατά 24%.

· Η δόμηση επεκτάθηκε και σε αγροτική γη. Καλύφθηκαν άλλα 58.000 στρ., που αντιστοιχούν στο 1,9% της συνολικής επιφάνειας στην Αττική.

Οι παραπάνω σημαντικές απώλειες πράσινων ανοικτών χώρων συνδέονται και με το «διαρκές» φαινόμενο έλλειψης επαρκούς χωροταξικού σχεδιασμού και σοβαρής πολιτικής χρήσεων γης.

Η κακή ποιότητα του υφιστάμενου πρασίνου - φυτικό υλικό επιβαρημένο από την υπέργεια και υπόγεια ρύπανση (αέρας, έδαφος, νερό), την έλλειψη χώρου ανάπτυξης, την συμπίεση του εδάφους (δενδροστοιχίες), την ηλικία και την ελλιπή έως κακή διαχείριση.

Οι δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία από αιωρούμενα σωματίδια, θόρυβο και στην ποιότητα ζωής.

Η δυσμενής μικροκλιματική αλλαγή που έχει προκαλέσει η εξαφάνιση του πράσινου και αφορά στην αύξηση της θερμοκρασίας στην Αθήνα κατά 5-7ο με περαιτέρω τάση αύξησης, στην διατήρηση υψηλών θερμοκρασιών ακόμη και τις νυχτερινές ώρες (φαινόμενο αστικής θερμικής νησίδας) στην οποία συμβάλλει σημαντικά η μαζική επέκταση των ασφαλτοστρώσεων, τσιμεντοστρώσεων και πλακοστρώσεων του «δαπέδου της πόλης».

Η έντονη & αλόγιστη υπέρ-κατανάλωση & οι απώλειες των φυσικών μας πόρων (έδαφος, υδάτινοι πόροι, χλωρίδα, πανίδα, γεωλογικοί σχηματισμοί, αισθητική του τοπίου, και σπάνια βιοτικά και αβιοτικά συνθετικά των οικοσυστημάτων που μας περιβάλλουν) επιβάλλουν την πράσινη ανάπλαση ως μονόδρομο και απαραίτητη προϋπόθεση για τη λειτουργία και ΕΠΙΒΙΩΣΗ των σύγχρονων πόλεων με ισόρροπη τη συνύφανση και αλληλοδιείσδυση των δύο καλύψεων γης (δομημένης και μη), προς όφελος του πολίτη.

Η πράσινη ανάπλαση αποτελεί μια απάντηση και στην οικονομική κρίση, αφού:

α) Προσδίδει υπεραξία έως και 20% στα ακίνητα. Στο κέντρο της Αθήνας σε ορισμένες περιπτώσεις η διαφορά στην τιμή μπορεί να φτάσει ακόμα και το 50%. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση του Πεδίου του Άρεως. Για την αγορά κατοικίας όπισθεν του Πεδίου, στο τμήμα προς την οδό Μουστοξύδη και την περιοχή Σόνια, πριν φτάσει κάποιος στου Γκύζη, οι τιμές πώλησης ακόμη και των παλαιών διαμερισμάτων κυμαίνονται από 2.200 ως και 2.500 ευρώ/τ.μ. Ενώ, λίγα τετράγωνα πιο μακριά, οι τιμές πώλησης ξεκινούν από 1.500 ευρώ/τ.μ και μετά βίας ξεπερνούν τα 1.800 ευρώ/τ.μ.

Αν και είναι ενδεικτικές οι τιμές των ακινήτων σε σχέση με την εγγύτητα και διαθεσιμότητα πράσινων ανοικτών χώρων που προαναφέραμε, αξίζει να επισημανθεί ότι τα επίπεδα της εμπορικής τους αξίας γίνονται ακόμη υψηλότερα όταν πέραν του ποσοτικού παράγοντα υπεισέρχεται και ο ποιοτικός παράγων πρασίνου (π.χ. αναπλάσεις με αισθητικά χαρακτηριστικά, υψηλό βαθμό συντήρησης, ικανότητα αυτοάμυνας στην εγκληματικότητα, περισσότερη κάλυψη πρασίνου, βοτανική ποικιλότητα, προσέλκυση άγριας ζωής, σημαντική βελτίωση του μικροκλίματος, κλπ).

Σε απόσταση άνω των 25 χλμ. από το κέντρο η συγκριτικά σαφώς μεγαλύτερη αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο αποκαλύπτει και μια σαφή κοινωνική διαφοροποίηση μέσω της στενής σχέσης πρασίνου - ευμάρειας.

Επίσης η αύξηση του ποσοστού πρασίνου σε μια περιοχή, συμβάλλει κατά άμεσο και ευθύ τρόπο στη «δημιουργία πόλου προτίμησης» με αύξηση της επισκεψιμότητας και παραμονής με τα ανάλογα οικονομικά και εργασιακά οφέλη τόσο για τους επαγγελματίες όσο και για τους κατοίκους της περιοχής αυτής .

β) Οι συνολικές εργασίες πρασίνου (μελέτη - κατασκευή - συντήρηση - παραγωγή & εμπορία φυτικού υλικού) γίνονται κατά κύριο λόγο χειρωνακτικά και συνεπώς η δυνατότητα απασχόλησης εργατικού δυναμικού είναι η υψηλότερη από κάθε άλλη κατηγορία έργων.

γ) ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΔΙΕΞΟΔΟ στην κρίση της ανεργίας του Γεωτεχνικού κλάδου και παράλληλα ενισχύονται οι συγγενείς τομείς παραγωγής και πώλησης διακοσμητικού φυτικού υλικού, κηποτεχνικού εξοπλισμού & άρδευσης και συναφών δραστηριοτήτων.

Πώς μπορεί να επιτευχθεί

Η πράσινη ανάπλαση θα πρέπει να υλοποιηθεί υπό μορφή ολοκληρωμένης δράσης, όχι αποσπασματικά, όχι ευκαιριακά, όχι εντοπισμένα, όχι ανά θέση και φυσικά όχι με διακοπτόμενη χρηματοδότηση.

Θα πρέπει να έχει άμεση έναρξη, σαφές και ορατό χρονοδιάγραμμα επίτευξης και διατήρησης του σκοπού.

Ως δράση, επιβάλλεται να εφαρμόσει συγκεκριμένο ολοκληρωμένο σχέδιο (Master Plan) το οποίο θα συμπεριλάβει την ανάκτηση νέων χώρων πρασίνου, την εγκατάσταση και συντήρηση του πρασίνου, την εξοικονόμηση επί πλέον φυσικών πόρων, την εξασφάλιση υποδομών (συμπεριλαμβανομένης της νομοθεσίας για την διάσωση και θεσμοθέτηση των δημόσιων και ιδιωτικών ελεύθερων χώρων) ικανών να αντέξουν στις απαιτήσεις χρήσης αλλά και κυρίως στις πιέσεις που θα προκύψουν μελλοντικά εξ αιτίας είτε των κλιματικών αλλαγών, της αύξησης της πληθυσμιακής πυκνότητας και των οχημάτων στην πόλη, των αλλαγών και επεκτάσεων χρήσης γης, κλπ

Για να είναι η δράση αυτή επιτυχής και βιώσιμη πρέπει τα έργα πρασίνου που θα γίνουν, να κατανεμηθούν κατά μέγεθος και σε φάσεις, να ανατεθούν οι μελέτες σε Γεωτεχνικούς ειδικούς μελετητές έργων περιβάλλοντος χώρου πρασίνου, με απαραίτητη συμμετοχή ειδικών συμβούλων Αρχιτεκτόνων Τοπίου, στη συνέχεια να δημοπρατηθούν ΑΥΤΟΝΟΜΑ, οι δε προϋπολογισμοί των έργων αυτών να μην είναι ανώτεροι των 2 εκ €, ανά έργο, ώστε να συμμετέχουν - ή και να δημιουργηθούν - οι μικρές και μεσαίες εργοληπτικές επιχειρήσεις πρασίνου.

Η μεγέθυνση των έργων αυτών ή η ένταξή τους σε άλλες κατηγορίες έργων αποτελεί ΛΑΘΟΣ όπως έχει αποδειχτεί στο παρελθόν. Χαρακτηριστικό και πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η μη υλοποίηση των έργων πρασίνου των Ολυμπιακών αγώνων της Αθήνας παρά τις «φιλόδοξες προαγγελίες και προσδοκίες» των φορέων που ανέθεσαν τις μελέτες και την υλοποίηση.

Επειδή, περισσότερο Πράσινο σημαίνει λιγότερο τσιμέντο, η σχέση μεταξύ των έργων οδοποιίας και οικοδομικών αφ ενός και πρασίνου αφ ετέρου, είναι εκ φύσεως ανταγωνιστική γεγονός που συνεπάγεται αντίστοιχο ανταγωνισμό και σε επίπεδο επαγγελματικών και οικονομικών συμφερόντων.

Εφ΄ όσον ο ανταγωνισμός, αυτός είναι υγιής και η σχέση παραμένει ανταγωνιστική, οδηγούμαστε σε μια ισόρροπη ανάπτυξη στο αστικό περιβάλλον, χωρίς ακρότητες.

Όμως η σχέση αυτή στην, Ελλάδα, και κυρίως στην Αθήνα, ΔΕΝ ΥΠΗΡΞΕ ΠΟΤΕ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ, εξ αιτίας πολιτικών επιλογών τις οποίες υλοποίησε το ΥΠΕΧΩΔΕ, τις τελευταίες δεκαετίες, με ΦΥΣΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ τον διαρκή εκτοπισμό και εν τελεί την εξαφάνιση του πρασίνου και την μονοκρατορία του τσιμέντου, με ότι αυτό συνεπάγεται στην ποιότητα ζωής και την βιωσιμότητα των Ελληνικών πόλεων.

Επειδή, όμως, η σχέση αυτή πρέπει να ξαναγίνει ανταγωνιστική, προς όφελος της ίδιας της κοινωνίας.

ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ:

Η ΟΠΟΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ εν τελεί επιλεγεί, είτε ΝΑ ΜΗΝ ΑΝΑΤΙΘΕΤΑΙ ΠΛΕΟΝ ΣΤΟ ΥΠΕΧΩΔΕ αφού υπό την υφισταμένη μορφή, οργάνωση και λειτουργία που έχει, δεν μπορεί να ανταποκριθεί και άρα να υπάρξει τρίτος φορέας υλοποίησης, είτε να ανατεθεί σε αυτό, υπό την προϋπόθεση να δημιουργήσει Γεωτεχνική - αυτόνομη Υπηρεσία, στελεχωμένη με γεωτεχνικούς κατά κύριο λόγω, η οποία θα είναι ο φορέας υλοποίησης.

Επί πλέον, το ΥΠΕΧΩΔΕ θα πρέπει να αναθεωρήσει τον τρόπο που αναθέτει και υλοποιεί τις μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) των έργων οδοποιίας και λοιπών έργων «παρέμβασης» στον ημιφυσικό ή φυσικό ανοικτό χώρο για τις οποίες θα υπάρχουν ξεκάθαρες προδιαγραφές μελέτης σύνταξης των ΜΠΕ, ενώ οι μελετητικές ομάδες να περιλαμβάνουν υποχρεωτικά Γεωτεχνικούς Επιστήμονες (Γεωπόνους, Δασολόγους, κλπ), ειδικούς αξιολογητές του Τοπίου Αρχιτέκτονες Τοπίου και κυρίως ειδικούς τεχνικούς συμβούλους που γνωρίζουν τις σύγχρονες τεχνικές αποκατάστασης του Τοπίου. Μόνον μετά από σωστές και ευρέως αποδεκτές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που θα μπορούν να κατευθύνουν στην «απαραίτητη» ποιοτικά και ποσοτικά αποκατάσταση και προστασία του πρασίνου, θα διευκολυνθεί το έργο ανάπλασης στην πράξη και θα αποκτήσει την πραγματική περιβαλλοντική του σημασία με θετικό επακόλουθο την παραγωγική συμμετοχή των Γεωτεχνικών στη φάση της υλοποίησης και επαύξηση της αρμοδιότητάς τους.

Αποτελεί κανόνα το γεγονός (διεθνώς) ότι σε όποιες περιπτώσεις οι ΜΠΕ ήταν πλήρεις και σαφείς ως προς τις προτάσεις επανορθωτικών μέτρων αποκατάστασης και ανάπλασης του Τοπίου, οι ευθύνες, οι αρμοδιότητες, το μέγεθος και η διάρκεια εμπλοκής των εργοληπτών πρασίνου στο έργο, πολλαπλασιάζονται γεωμετρικά με συνέπεια την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον, την ανάδειξη του έργου σε έργο «πράσινης ανάπτυξης» και δημιουργία των προϋποθέσεων για μια γενικότερη κοινωνική αποδοχή.

Στόχοι και σκοπός της ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Σύμφωνα με τα πιο πάνω, σκοπός της ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ για ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ θα πρέπει να είναι:

Η αύξηση του ποσοστού πρασίνου ανά κάτοικο στο ελάχιστο απαιτούμενο όριο ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ που είναι τα 10 μ2/κατοικο αλλά με ποιοτικό βάρος που θα το καθιστά επαρκές για τον πολίτη με δυνατές τις λειτουργικές ανάγκες αστικού ανοικτού χώρου (μη περιλαμβάνοντας «ανοικτούς χώρους» σκληρών δαπέδων ή κάποιοι αμελητέου και περιορισμένου πρασίνου που δεν αντιγράφει τη φυσική καθ' ύψος ισόρροπη διάταξη με την απαραίτητη εδαφοκάλυψη, τον υποόροφο και τον όροφο).

Δηλαδή, θα πρέπει να προστεθούν (χωρίς να υπάρξει μείωση του υφιστάμενου) 7,5 μ2 Χ 5.000.000 κάτοικοι = 37.500.000 μ2 πρασίνου, ή αλλιώς, περίπου 40.000 στρέμματα επί πλέον πράσινο. Οι νέοι αυτοί χώροι πρασίνου που θα δημιουργηθούν θα πρέπει να ανταποκρίνονται στις λειτουργικές, αισθητικές και περιβαλλοντικές απαιτήσεις του λεκανοπεδίου, όπως αυτές έχουν ήδη διαμορφωθεί και όπως αυτές εκτιμάμε ότι θα εξελιχθούν. Θα πρέπει δε να σχεδιαστούν έτσι ώστε να αναβαθμίσει τις λειτουργικές δυνατότητες κίνησης και αναψυχής (ενεργού και παθητικής), των κατοίκων των πόλεων.

Πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτή η αύξηση;

Η βασική μας πρόταση στηρίζεται:

α) στην δημιουργία δικτύου πράσινων πεζοδρόμων - ποδηλατοδρόμων που θα συνδέουν μεταξύ τους, τους μικρούς χώρους πρασίνου (άλση, πλατείες) που βρίσκονται μέσα στον ιστό κάθε αστικού κέντρου (Δήμου), που με την σειρά τους θα συνδέονται με πεζοδρομημένες - πράσινες αρτηρίες οι οποίες θα οδηγούν στους μεγάλους περαστικούς χώρους πρασίνου, ώστε να δίνεται στον καθένα η δυνατότητα να κινείται και να λειτουργεί σε ένα μεγάλου μεγέθους ποιοτικό χώρο, αφού δυστυχώς, λείπουν τα πολλά και διάσπαρτα πάρκα από τις πόλεις μας. Το δίκτυο είναι απαραίτητο να σχεδιαστεί κατά τα Ευρωπαϊκά πρότυπα με διαδρομές που θα ακολουθούν οπτικούς διαδρόμους πολεοτοπίου, με τις ελάχιστες δυνατές οχλήσεις από άλλες χρήσεις ανοικτού χώρου, επαρκή σήμανση και εξοπλισμό επίπλων ανοικτού χώρου πόλης, αποκλειστικές για τον σκοπό αυτό αποχρώσεις δαπέδων και υλικών και ανάδειξή του σαν εναλλακτικό τρόπο «πράσινης κίνησης». Καταλήψεις ανοικτού χώρου από χρήσεις μη συμβατές προς την περιβαλλοντική προσέγγιση θα πρέπει να περιοριστούν, ακόμη και να απαγορευθούν σε ολόκληρο το μήκος του δικτύου με συναίνεση των τοπικών αυτοδιοικήσεων.

β) Αύξηση των πεζοδρομήσεων και πρασινισμού των ακάλυπτων, με μετατροπή τους σε «πράσινους οπτικούς διαδρόμους & οάσεις» με δενδροστοιχίες σκιάς σε διατάξεις φύτευσης που θα επιτρέπουν τη βελτίωση του μικροκλίματος σε επίπεδο γειτονιάς σε συνδυασμό με την όποια διαθεσιμότητα «ακάλυπτων» σε πολεοδομικά τετράγωνα που μπορούν να συνδέονται με τους πεζόδρομους «σε ενιαίες ενότητες - μικροσυμπλέγματα» πράσινων κηλίδων (οάσεων) πόλης.

γ) Απόκτηση περισσότερων χώρων και θέσεων στάθμευσης με υπέργεια και υπόγεια τεχνικά έργα κάθετης διάταξης, με παράλληλη απελευθέρωση ανοικτών χώρων για πράσινο και άνετη πεζή κυκλοφορία στην πόλη. Η το δυνατόν περισσότερη απόκρυψη και απομάκρυνση του αυτοκινήτου από τον αστικό ιστό με «πολλαπλής μορφής» έργα και κίνητρα, αποτελεί πρωταρχική υποχρέωση όσο αφορά την ανάκτηση περισσότερου και ελεύθερου δαπέδου πόλης

δ) Συμμετοχή των ιδιωτών στον συνολικό σχεδιασμό και την υλοποίηση για την πράσινη ανάπλαση της Αθήνας, αφού η ανάπτυξη του «ιδιωτικού» πρασίνου μπορεί να συμβάλλει με καθοριστικό τρόπο στην επίτευξη των στόχων της πρότασης. Η συμμετοχή αυτή, θα πρέπει να είναι τέτοια ώστε να προάγει τον τελικό στόχο και άρα θα πρέπει τα όποια κίνητρα δοθούν να είναι προς την κατεύθυνση αυτή. Για την επίτευξη του στόχου αυτού θα απαιτηθούν, φυσικά, λεπτομερείς χάρτες χρήσεις, κάλυψης και ιδιοκτησίας γης στον αστικό, περαστικό και υπαίθριο χώρο της χώρας, οι οποίοι δεν υπάρχουν, όταν δε ολοκληρωθεί η εκπόνησή τους, θα αποτελέσουν το βασικό υπόβαθρο μελέτης και συζήτησης ανάμεσα σε φορείς και ειδικούς επιστήμονες περί το αστικό πράσινο και την ανάπλαση.

ε) Προστασία Δημόσιας Γης από καταπατήσεις. Το Δημόσιο αδυνατεί να προστατεύσει την Δημόσια Γη. Στατιστικά έχει αποδειχθεί ότι το Δημόσιο χάνει τις δίκες σε ποσοστό 95%. Η δημόσια γη θα πρέπει να περάσει στους ΟΤΑ, με εξαίρεση εκείνης που κρίνεται εθνικού ενδιαφέροντος. Οι ΟΤΑ γνωρίζουν τον χώρο και μπορούν να τον διεκδικήσουν αποτελεσματικότερα.

στ) Ανάκτηση γης από απαλλοτριώσεις μέσω της δημιουργίας πράσινου ταμείου.

ζ) Διάσωση - Αξιοποίηση των ελεύθερων χώρων μέσω του χαρακτηρισμού και της διαμόρφωσή τους σε χώρους πρασίνου.

Συνεπώς, η Πράσινη ανάπλαση της Αθήνας, μέσω της αύξησης του ποσοστού πρασίνου ανά κάτοικο, δεν μπορεί να είναι τυχαία ούτε ευκαιριακή, αλλά στοχευόμενη και δυνητική, ώστε να αντιμετωπίσει όχι μόνο τα υφιστάμενα προβλήματα, αλλά και αυτά που θα υπάρξουν σε σημαντικό βάθος χρόνου (κλιματική αλλαγή, αύξηση πληθυσμού και οχημάτων, επέκταση σχεδίου πόλης κλπ).

2. Ανάπλαση - ανακατασκευή των υφιστάμενων χώρων πρασίνου με σκοπό την αισθητική και λειτουργική αναβάθμισή τους, σύμφωνα με τα πιο κάτω προτεινόμενα έργα και ενέργειες.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΕΡΓΑ & ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ

α) Μητροπολιτικά Πάρκα: Γουδή, Ελληνικό, Ελαιώνας, Φάληρο,

Θα πρέπει να θεσμοθετηθούν προκειμένου να σταματήσει ο κατακερματισμός τους και να ξεκινήσει άμεσα η εκπόνηση μελετών και αντίστοιχα οι εργασίες κατασκευής και διαμόρφωσης των πάρκων αυτών, τουλάχιστον στο μεγαλύτερο τμήμα για το κάθε ένα από αυτά.

β) Τοπικά Πάρκα: Φιλοπάππου, λ. Φινοπούλου, Πεδίο Άρεως, Αττικό Άλσος, Εθνικός Κήπος, κλπ

Είναι επίσης δυνατή η άμεση έναρξη εργασιών ανάπλασης, ανακατασκευής, φυτοτεχνικών παρεμβάσεων, συντήρησης κλπ. των χώρων αυτών.

γ) Αρχαιολογικοί Χώροι: Αρχαία Αγορά, Στύλοι Ολ. Διός, Κεραμικός κλπ

Πρέπει να είναι και χώροι Πρασίνου: Επιβάλλεται η εκπόνηση των σχετικών μελετών και αντίστοιχα της κατασκευής, ώστε οι χώροι αυτοί να αναδειχτούν μέσα από την ανάπλαση του περιβάλλοντος φυσικού χώρου. Ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων μέσω ενοποιημένων χώρων πρασίνου.

δ) Περιαστικά Δάση: Ο Υμηττός, η Πάρνηθα , το Ποικίλο και το Αιγάλεω.

Είναι αναγκαίος ο νομικός επαναπροσδιορισμός της έννοιας του περιαστικού δάσους προκειμένου να αξιοποιηθούν αυτά για την βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών και να μετατραπούν σε υπέρ-τοπικά Πάρκα, με μεγαλύτερη ένταση διαχείρισης, πολλαπλή λειτουργική διάσταση και άρα διευκόλυνση της επισκεψιμότητας για ήπια χρήση, αναψυχή, αθλητισμό, πολιτισμό κλπ.

ε) Αποκομμένες περιαστικές εκτάσεις από τους ορεινούς όγκους λόγω έργων οδοποιίας (π.χ. περιφερειακή Υμηττού, κλπ).

Οι εκτάσεις που εγκλωβίζονται ανάμεσα σε αυτοκινητοδρόμους και τα όρια του αστικού ιστού, κινδυνεύουν από «οικειοποίηση», αυθαίρετες χρήσεις και υπερχρήση, «επίσημο» αποχαρακτηρισμό και κατάληψη με απώτερο σκοπό τη μελλοντική δόμηση.

Οι εκτάσεις αυτές, μπορούν να αποτελέσουν δυναμικούς χώρους ανάπτυξης περιαστικών πάρκων αναψυχής, με πρωτοβουλία των τοπικών οργανώσεων των πολιτών και την «θετική» εμπλοκή και συμπαράσταση φορέων όπως των ΟΤΑ, των Δασαρχείων, της Εκκλησίας, κλπ

στ) Αθλητικά Κέντρα εντός του πολεοδομικού συγκροτήματος (ιδιοκτησίας Δημόσιου):

θα πρέπει να μετατραπούν σε χώρους μαζικής άθλησης και χώρους πρασίνου με πλήρη εκμετάλλευση κάθε σπιθαμής ελεύθερης επιφάνειας για φύτευση ανώτερων και κατώτερων φυτών είτε σε γραμμικές διατάξεις και σε συστάδες επάνω σε νησίδες, πρανή, διαχωριστικά όρια και αίθρια.  

ζ) Στρατόπεδα (Χαϊδαρίου, Αγ. Αναργύρων):

Παραχώρηση στους δήμους των ανενεργών στρατοπέδων και διαμόρφωσή τους σε χώρους πρασίνου, βοτανικούς κήπους, χώρους ήπιας άθλησης (περίπατοι, ποδηλασία), πολιτισμού και αναψυχής σε συνδυασμό με τις κτιριακές υποδομές όπου θα μπορούν να αναπτυχθούν στεγασμένες εκδηλώσεις που θα σχετίζονται με το φυσικό περιβάλλον, το ενδημικό πράσινο, την περιβαλλοντική εκπαίδευση και οτιδήποτε σχετίζεται με την πράσινη δραστηριότητα και ανάπτυξη, μην ξεχνώντας την κοινωνική προέκταση της παθητικής και ενεργού αναψυχής του πολίτη.

η) Αιγιαλοί:

Είναι σύμφωνα με το σύνταγμα κοινόχρηστοι χώροι, συνιστούν πολύτιμα φυσικά οικοσυστήματα και θα πρέπει να αξιοποιηθούν και να χρησιμοποιούνται ως τέτοιοι (αδόμητοι χώροι, πρασίνου, αναψυχής, περιπάτου κλπ) για την ελεύθερη και άνετη χρήση από τους πολίτες και όχι ως προέκταση των όμορων οικοπέδων.

θ) Δρυμοί:

Oι δρυμοί ως χώροι ιδιαίτερης οικολογικής, επιστημονικής ή αισθητικής αξίας θα πρέπει να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για την διενέργεια επιστημονικών ερευνών και για επιμορφωτικούς λόγους. Όσοι υπάρχουν μέσα στο Λεκανοπέδιο (δηλ. η Πάρνηθα & το Σούνιο - η Πεντέλη σήμερα βρίσκεται στην διαδικασία κηρύξεως ως Εθνικού Δρυμού) πρέπει να είναι «γεωγραφικά οριοθετημένοι χώροι» απολύτως φυλασσόμενοι και με ελεγχόμενη είσοδο.

ι) Πράσινο αρμοδιότητας ΔΗΜΩΝ - ΝΟΜΑΡΧΙΩΝ:

Θα πρέπει άμεσα οι Δήμοι να υποβάλλουν το σχέδιο δημιουργίας του τοπικού δικτύου πράσινων διαδρομών που θα συνδεθεί με το μητροπολιτικό δίκτυο πράσινων διαδρομών. Σε αυτήν την κατεύθυνση θα πρέπει να αξιοποιηθούν και τα ποτάμια/ρέματα τα οποία αποτελούν πολύτιμους ακτινωτούς ανεμοδιάδρομους σε μια πόλη λεκανοπεδίου -καθώς επίσης και σχετικό πρόγραμμα αύξησης του πρασίνου, με υποχρεωτική μείωση των σκληρών υλικών, ενταγμένων σε ένα π.χ. πενταετές πρόγραμμα υλοποίησης.

Ια) Πράσινο οδοποιίας αρμοδιότητας ΔΚΕΣΟ:

α) Επιβάλλεται η άμεση ανακατασκευή του υφιστάμενου πρασίνου με τον εμπλουτισμό του και την εφαρμογή συγκεκριμένου σχεδίου διαχείρισης, συντήρησης και επέκτασης εξαντλώντας τη διαθεσιμότητα επιφανειών.

β) Προσδιορισμός κατ άρδην και κατασκευή στην συνέχεια, των «πράσινων αρτηριών» που θα ενώνουν τα «τοπικά δίκτυα πράσινων διαδρομών » αφ ενός μεταξύ τους και αφ ετέρου με τους υπερτονικού ή μητροπολιτικού χαρακτήρα πόλους πρασίνου, τον αιγιαλό, τα περαστικά πάρκα και τους αρχαιολογικούς και αθλητικούς χώρους.

Ιβ) Πράσινο σε ιδιωτικούς χώρους:

Η σημασία του «ιδιωτικού» πρασίνου στην διαδικασία της Πράσινης ανάπλασης είναι σημαντική, αφ ενός γιατί το πράσινο συνεισφέρει στο περιβάλλον ανεξάρτητα από το ιδιοκτησιακό καθεστώς, αλλά και για λόγους ευαισθητοποίησης των ίδιων των κατοίκων της πόλης. Επιβάλλεται, λοιπόν η ανάπτυξη του «ιδιωτικού πρασίνου» που μπορεί να αφορά είτε τον κήπο (όπου υπάρχει), είτε προκήπιο του κτιρίου, το μπαλκόνι, την ταράτσα. Η δημιουργία εκτεταμένων ταρατσόκηπων με βιοκλιματικό προσανατολισμό, καθώς και η δημιουργία «ποταμών πρασίνου» με χρήση κρεμοκλαδών και αναρριχώμενων φυτών στα μπαλκόνια, μέσα από ένα επιδοτούμενο πρόγραμμα κατασκευής ή επιδοτούμενων παροχών (χαμηλό κοστολόγιο για νερό άρδευσης, δωρεάν διάθεση φυτικού υλικού, χώματος κλπ) μπορεί να συμβάλλει στον αύξηση της ενεργού φιλικής επιφάνειας με όλα τα περιβαλλοντικά και αισθητικά (ακόμη και λειτουργικά) οφέλη.

6. Πως θα υλοποιηθεί η Πράσινη Ανάπλαση της Αθήνας

Για την υλοποίηση του πιο πάνω προτεινομένου σχεδιασμού απαιτείται η δημιουργία ΕΝΙΑΙΟΥ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΦΟΡΕΑ υλοποίησης.

Ο Φορέας θα λειτουργεί σε πέντε βασικές κατευθύνσεις- Διευθύνσεις που θα αφορούν:

α) την καταγραφή και μελέτη

β) την ανάκτηση χώρων για πράσινο

γ) την κατασκευή

δ) την συντήρηση

ε) την εξοικονόμηση φυσικών πόρων και την ανακύκλωση

Ο φορέας αυτός θα αναλαμβάνει μελέτες και κατασκευές έργων Πρασίνου και Αναπλάσεων, αυτόνομα, στους Δημόσιους, μη Δημοτικούς Χώρους. Στους χώρους που ανήκουν σε Δήμους ή λοιπά νομικά πρόσωπα, θα μπορεί να παρέχει συμβουλές, να αναλαμβάνει την μελέτη, την κατασκευή ή και την συντήρηση έργων πρασίνου, κατόπιν προγραμματικών συμβάσεων ή συμφωνιών.

Τα έργα πρασίνου θα πρέπει να δημοπρατούνται αυτόνομα. Οι δε προϋπολογισμοί των δημοπρατούμενων έργων δεν θα πρέπει να είναι ανώτεροι αυτών της αναβαθμισμένης 2ης τάξης.

7. Χρηματοδότηση της πρότασης για την Πράσινη Ανάπλαση της Αθήνας.

Η χρηματοδότηση αφορά απ΄ ευθείας τον φορέα για το Πράσινο και θα πρέπει να προέρχεται, κυρίως, από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους, αφού, πρόκειται για παραγωγική και ανταποδοτική δαπάνη με πολλαπλά οφέλη για το κοινωνικό σύνολο.

Ειδικότερα, μπορεί να προέρχεται από:

1. Τον «Πράσινο Φόρο» που ήδη υπάρχει στην τιμή της βενζίνης, (ο οποίος σήμερα αποδίδεται οπουδήποτε αλλού εκτός από το πράσινο)

2. Απευθείας ενίσχυση από τον Κρατικό προϋπολογισμό

3. Ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδότησης

4. Χορηγίες

5. Ανταποδοτικά τέλη στις κατασκευές (π.χ. αναψυκτήρια, διαφήμιση, εκδηλώσεις, κλπ)

6. Πρόστιμα για τις πράξεις καταστροφής, ρύπανσης, αφισορύπανσης, παράνομες αποψιλώσεις και κοπές δένδρων, ή άλλης υποβάθμισης του περιβάλλοντος

Επίλογος

Η πράσινη ανάπλαση της Αθήνας, το χαμένο στοίχημα των Ολυμπιακών Αγώνων 2004, εξακολουθεί να αποτελεί αξεπλήρωτο χρέος της Πολιτείας στον Έλληνα Πολίτη. Η δυνατότητα αναπαραγωγής της πρότασης για κάθε πολεοδομικό συγκρότημα αποτελεί προϋπόθεση για την δημιουργία πράσινων πόλεων δηλ. πόλεων σε ισορροπία με την φύση.