Το Συνέδριο για τις Πράσινες οροφές που έγινε από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ύστερα από σχετική έρευνα με την εποπτεία του διευθυντή μεταπτυχιακών σπουδών καθηγητή Επαμεινώνδα Πανά, τεκμηρίωσε από επιστημονική άποψη τις προτάσεις και πρωτοβουλίες που υπάρχουν σε διάφορα επίπεδα της κοινωνίας για την προοπτική να πρασινίσουν οι μεγάλες πόλεις μέσα από ρεαλιστικές προσεγγίσεις και επενδυτικές πρωτοβουλίες.

Στο Συνέδριο αυτό ανακοινώθηκαν ασφαλώς και τα συμπεράσματα της έρευνας από των οποία περιληπτικά αναφέρουμε τα παρακάτω στοιχεία.

1. Η έρευνα ήταν η συνέχεια μιας σχεδόν ταυτόσημης έρευνας η οποία είχε επίσης χρηματοδοτηθεί από το ΜΙΤ το 2003 στις ΗΠΑ καθώς και από συνεργάτες του ΜΙΤ στην μεγάλη Βρετανία, την Σουηδία και την Ιαπωνία στα ενδιάμεσα χρόνια.

2. Οι προβλέψεις δείχνουν ότι το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζει κυρίως στις μεγάλες αστικές πόλεις μέχρι το 2030

Ειδικότερα, η έρευνα χρησιμοποιεί τα αποτελέσματα της επισκόπησης για να απαντήσει στα ερωτήματα:

• Ποιο είναι το επίπεδο κατανόησης των κλιματικών αλλαγών;

• Ποιες είναι οι στάσεις των κατοίκων της Αττικής σχετικά με τα περιβαλλοντικά προβλήματα;

• Ποια είναι η ευαισθησία των πολιτών σχετικά με την «ΠΡΟΘΕΣΗ ΝΑ ΠΛΗΡΩΣΩ», η οποία εφαρμόζεται στην Ελλάδα για πρώτη φορά μετά την καταστροφή της Πάρvηθας.

Ως συμπέρασμα καταλήγει η έρευνα:

Έχει αρχίσει να διαφαίνεται η ευαισθητοποίηση των πολιτών για την ανάπτυξη των πράσινων κτιρίων. Η ανάπτυξη αυτή θα έχει και ως αποτέλεσμα την αύξηση ζήτησης τέτοιων κτιρίων.

• Η πλειοψηφία του δείγματος παρουσιάζεται περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένη, με το 70% να δηλώνει ότι ενδιαφέρεται αρκετά για το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής. Πιο έντονο ενδιαφέρον δείχνουν οι μεγαλύτερες ηλικίες, οι έχοντες ανώτατη εκπαίδευση και οι αριστεροί.

• Περισσότεροι από 8 στους 10 ερωτώμενους (88,5%) δηλώνουν ότι είναι ευθύνη μας να φροντίσουμε τις μελλοντικές γενεές, ακόμα και εάν αυτό μπορεί να δυσκολέψει την καθημερινότητά μας.

Όσον αφορά στην δυσκολία που υπάρχει να συμβιβαστούν οι προσπάθειες για το περιβάλλον με την οικονομία, το μισό δείγμα συμφωνεί ότι θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην προστασία του περιβάλλοντος, ακόμα και εάν αυτό ζημιώνει την οικονομία. Όμως, η ηλικιακή κατηγορία των 30 - 44 πιστεύει σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό από τους υπόλοιπους ότι πρέπει η οικονομία να έρχεται πάντα πρώτη, άποψη την οποία συμμερίζονται και οι κεντρώας ιδεολογίας και οι φοιτητές.

• Το 63% των ερωτώμενων θα ήταν διατεθειμένοι να πληρώσουν κάποιο ποσό στον λογαριασμό τους της ΔΕΗ προκειμένου να βοηθήσουν στην προστασία του περιβάλλοντος. Ως προς το ποσό, φαίνεται ότι ανάλογα με το πόσο καλύτερη είναι η οικονομική τους κατάσταση και όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο της εκπαίδευσής τους, τόσο μεγαλύτερο ποσό είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν.

• Η πλειονότητα του δείγματος θεωρεί ότι οι επιχειρήσεις θα έπρεπε να ασχολούνται με τις κλιματολογικές αλλαγές, όπως πράττουν και μεμονωμένα άτομα και μη-κυβερνητικές οργανώσεις. Αυτή την άποψη τη συμμερίζονται σε μικρότερο βαθμό οι νέες ηλικίες και οι φοιτητές.

13% των ιδιοκτητών έχει εφαρμόσει μακροχρόνιο σχέδιο για την αγορά πράσινου κτιρίου, ενώ μόνο 8% των ενοικιαστών σχεδιάζει να νοικιάσει πράσινο κτίριο.

Οι εταιρείες ανάπτυξης και αξιοποίησης ακινήτων έχουν ανάγκη από κτίρια αντοχής, και σχεδόν το ένα τρίτο από αυτές έχει εφαρμόσει κάποια νομοθεσία για το σχεδιασμό και το κτίσιμο κάποιου κτιρίου.Η ΕΞΑΡΤΗΣΗ της χώρας μας από το εισαγόμενο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο ανέρχεται ΣΗΜΕΡΑ στο 50%

Η προστασία του περιβάλλοντος και οι πολιτικές για την επίτευξή της υποχρεώνουν τις κατασκευαστικές εταιρείες και γενικότερα την κτηματαγορά να παίξουν έναν πιο ενεργό ρόλο στην κατασκευή κτιρίων που να υπακούουν στη βιώσιμη ανάπτυξη...

Οι πρακτικές των κτιρίων που θα υπαχθούν στη φιλοσοφία της βιώσιμης ανάπτυξης είναι να προωθήσουν

• πολιτικές εξοικονόμησης πόρων ενέργειας ανανεώσιμων νερού πηγών

Στο ερώτημα πότε μια κατοικία θα είναι βιώσιμη η απάντηση είναι:

Όταν αυτή έχει ουσιαστικά καλύτερη επίδοση ως προς τη χρήση της ενέργειας, του νερού και των ανανεώσιμων υλικών σε σύγκριση με μια κατοικία, η οποία έχει κατασκευασθεί με τα standard υλικά...Αντιμετωπίζοντας τις συνθήκες θερμοκηπίου

Μια πρακτική που εφαρμόζεται σε πολλές χώρες. Πίσω από τις πρωτοβουλίες πρασινίσματος των ακάλυπτων χώρων, εδράζεται στις προσπάθειες περιορισμού του φαινομένου της «αστικής θερμικής νησίδας», που προκαλείται κυρίως από τα υλικά που δημιουργούν το αστικό περιβάλλον, δηλαδή το τσιμέντο και την άσφαλτο.

Τα υλικά αυτά απορροφούν την ηλιακή ενέργεια και την αποδίδουν, εκ νέου, στο περιβάλλον ως θερμότητα. Ως αποτέλεσμα, η μέση θερμοκρασία της πόλης αυξάνεται ακόμη και κατά 10 βαθμούς Kελσίου σε σχέση με τις γειτονικές αδόμητες, αγροτικές περιοχές, ενώ επί των επιφανειών οι θερμοκρασίες που καταγράφονται είναι μέχρι και διπλάσιες των κανονικών! Αντίστοιχη απόδοση θερμότητας γίνεται και προς την εσωτερική πλευρά του κτιρίου, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι όροφοι να βιώνουν συνθήκες θερμοκηπίου.

Την κατάσταση επιδεινώνουν τα κλιματιστικά μηχανήματα, που μπορεί μεν να ανακουφίζουν όσους βρίσκονται στο εσωτερικό του κτιρίου, ωστόσο αυξάνουν περαιτέρω τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος.

Η ιδέα φύτευσης των ταρατσών ώστε να λειτουργούν ως φυσικά φίλτρα για την ηλιακή ακτινοβολία αλλά και ως πνεύμονες πρασίνου στο «στενό» αστικό περιβάλλον, ξεκίνησε από την Ευρώπη και ήδη γνωρίζει μεγάλη αποδοχή στη Βόρεια Αμερική και την Ιαπωνία. Τα αποτελέσματα των μελετών που έχουν πραγματοποιηθεί είναι εντυπωσιακά. Θερμομονωτικά αποτελέσματα

Ανάλογη μελέτη του τμήματος Περιβάλλοντος του Δήμου Σικάγου στις ΗΠA κατέγραψε διαφορές θερμοκρασίας από 14 έως... 44 βαθμούς Kελσίου μεταξύ της φυτεμένης ταράτσας του δημαρχείου και του διπλανού πολιτειακού κτιρίου με τσιμεντένια οροφή. Αντίστοιχα μονωτικά αποτελέσματα καταγράφονται και κατά τους χειμερινούς μήνες, με τις φυτεμένες οροφές να διατηρούν υψηλότερες θερμοκρασίες από τις συμβατικές και, συνεπώς, να περιορίζουν τις ανάγκες και το κόστος θέρμανσης.

Σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή Μηχανολογίας στο ΤΕΙ Χαλκίδας, κ. Μιχάλη Βραχόπουλο, οι πράσινες στέγες περιορίζουν τα φορτία κλιματισμού και θέρμανσης στον τελευταίο όροφο σε ποσοστό μέχρι και 30% κατά τους θερινούς μήνες και κατά 10% τους χειμερινούς.

Για το σύνολο ενός πενταώροφου κτιρίου, η συνολική εξοικονόμηση ανέρχεται σε 5% - 10%, ενώ εντυπωσιακή είναι η διαπίστωση του καθηγητή ότι το πρασίνισμα του συνόλου των οροφών της Αθήνας θα εξοικονομούσε περί τα 600MW ημερήσιας κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, όσο δηλαδή η δυναμικότητα του σταθμού στο Λαύριο!

Πόσο στοιχίζει ένας «ταρατσόκηπος»

Το κόστος ενός «ταρατσόκηπου» δεν είναι υπερβολικό. Υπολογίζεται στα 140 ευρώ ανά τ.μ. και, σύμφωνα με τους ειδικούς, αποσβένεται γρήγορα χάρη στην εξοικονόμηση ενέργειας που εξασφαλίζει η οικολογική οροφή.

Υπάρχει και η εναλλακτική λύση των γλαστρών. Περίπου 12 ευρώ ανά τ.μ. αρκούν για να μεταμορφώσουν τη γκρίζα ταράτσα σε καταπράσινη όαση. Σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει το πλεονέκτημα ότι δεν επηρεάζεται η στατικότητα της οικοδομής, ενώ παραμένει μεγάλη η γκάμα των επιλογών ως προς τα φυτά που θα χρησιμοποιηθούν, από καλλωπιστικά μέχρι λαχανικά για κατανάλωση. Προσοχή στην κατασκευή.

Ο «οροφόκηπος» αποτελεί σημαντικό επιπρόσθετο βάρος για την οικοδομή και αλλάζει σε μεγάλο βαθμό τη στατικότητά της.

Εφόσον τελικά το κτίριο πληροί τις προϋποθέσεις, ο σχεδιασμός και η δημιουργία του κήπου μπορούν να ξεκινήσουν με τη μόνωση και την αποστράγγιση της πλάκας. Η διαμόρφωση των χώρων φύτευσης και χρήσης είναι το επόμενο βήμα.

Ανάσα δροσιάς για τους ενοίκους κάθε κτιρίου, αλλά σε τελική ανάλυση και για ολόκληρη την πόλη, μπορεί να δώσει, σύμφωνα με τους ειδικούς, ακόμα μια απλή παρέμβαση: η ανοιχτόχρωμη βαφή του εξωτερικού του. Τα σκούρα χρώματα απορροφούν μεγάλα ποσά ηλιακής ακτινοβολίας, γι' αυτό και συνιστάται να αποφεύγονται. Τι συμβαίνει στο εξωτερικό

Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και στις ΗΠΑ και την Ιαπωνία, το κράτος, αναγνωρίζοντας τις ευεργετικές για το περιβάλλον επιπτώσεις των «πράσινων στεγών», έχει καταρτίσει προγράμματα ενίσχυσης των πολιτών, ώστε να μετατρέψουν τις ταράτσες τους σε κήπους. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αποτελεί η Κύπρος, όπου προβλέπεται επιδότηση της τάξης του 30% για κάθε κατοικία που θα εφαρμόσει οποιοδήποτε μέτρο εξοικονόμησης ενέργειας, όπως βελτίωση των εγκαταστάσεων και του κελύφους του κτιρίου και, βεβαίως, φύτευση οροφών. Ανάλογη πολιτική ακολουθείται και στη Γερμανία, όπου πάνω από 13 εκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα ταρατσών «φιλοξενούν» κήπους.

Στην Ελλάδα ο ιδιοκτήτης μιας οικοδομής μπορεί να βοηθηθεί οικονομικά, ώστε να καλύψει με φυτά την οροφή της, μόνο αν η κίνηση αυτή αποτελεί επαγγελματική επένδυση.

H διάδοση που έχουν οι πράσινες στέγες παγκοσμίως αποκαλύπτει τα πολλαπλά τους οφέλη.

- Πόρτλαντ, HΠA. O δήμος προωθεί την επέκταση των πράσινων ταρατσών προκειμένου να αντιμετωπίσει τις πλημμύρες στις περιπτώσεις έντονων βροχοπτώσεων.

- Γερμανία. Στη χώρα αυτή μία στις δέκα οροφές κτιρίων είναι πράσινη, ενώ περισσότερες από 80 δημοτικές αρχές παρέχουν κίνητρα για την υιοθέτηση του μέτρου από τους δημότες. Στην πόλη Σιντελφίνγκεν, τα υπό ανακαίνιση κρατικά κτίρια υποχρεούνται να μετρατρέψουν τις οροφές τους σε πράσινες, ενώ στο Bερολίνο παρέχεται οικονομική βοήθεια ίση με 3,5 ευρώ ανά τετραγωνικό για τις πράσινες στέγες.

- Στην περιοχή της Bεστφαλίας, όπου και τίθενται συγκεκριμένες προδιαγραφές για τη δημιουργία πράσινης οροφής με στόχο τον περιορισμό του όγκου των ομβρίων που καταλήγουν στο αποχετευτικό σύστημα, η επιδότηση φθάνει τα 7,5 ευρώ ανά τετραγωνικό.

- Bανκούβερ, Kαναδάς. H δημοτική αρχή της πόλης επιτρέπει την υπέρβαση του ανώτατου ορίου ύψους των κτιρίων, στην περίπτωση κατασκευής πράσινης στέγης.

- Tόκιο, Iαπωνία. Σε κτίρια με οροφή μεγαλύτερη των 1.000 τετραγωνικών μέτρων οι ιδιοκτήτες τους υποχρεούνται να φυτεύουν τουλάχιστον το 20% αυτής.

- Eλλάδα. Mε ιδιαίτερα δυσμενείς δείκτες ως προς την ατμοσφαιρική ρύπανση, η Eλλάδα δεν λαμβάνει κανένα ουσιαστικό μέτρο. Aρκετά στελέχη του YΠEXΩΔE προτείνουν να εισαχθεί στα μέτρα περιορισμού της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και η δημιουργία της πράσινης στέγης.