ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΣΥΜΕΩΝΙ∆Η

Πώς θα αισθανόσασταν  αν κάποιος άρπαζε από το τραπέζι τη μερίδα φαγητού που σας αναλογεί;  Κάπως έτσι αισθάνονται οι επιχειρήσεις της κοινωνικής οικονομίας, οι οποίες βλέπουν να περιθωριοποιούνται από  εταιρείες  οι οποίες δεν έχουν καν το δικαίωμα συμμετοχής στη διεκδίκηση  σχετικών κοινοτικών προγραμμάτων και παρ’ όλα αυτά λαμβάνουν τη μερίδα  του  λέοντος. Τα «Επίκαιρα» φέρνουν στο φως την περίπτωση της Ελληνικής Εταιρείας Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ), η οποία έχει επιλεγεί ως δικαιούχος συντονιστής  εταίρος για τον Περιφερειακό Μηχανισμό Κοινωνικής Οικονομίας Αττικής, που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, παρόλο  που  δεν  τηρεί τις προβλεπόμενες  εκ  της  συγκεκριμένης Πρόσκλησης     προϋποθέσεις.     Πρόκειται για την Πρόσκληση με Αρ. Πρωτ. 4.29190/ οικ.4.1856 (15 Οκτωβρίου  2014) της  Γενικής Γραμματείας Διαχείρισης Κοινοτικών κι Άλλων Πόρων του υπουργείου Εργασίας, η οποία αφορά στην «πλήρη ενσωμάτωση του συνόλου  του ανθρώπινου δυναμικού σε μία κοινωνία ίσων ευκαιριών».

Όπως   πληροφορούνται   τα   «Επίκαιρα», το επίμαχο πρόγραμμα βρίσκεται στη δεύτερη φάση της ουσιαστικής αξιολόγησης, ενώ έχει ολοκληρωθεί  η πρώτη  φάση  της τυπικής. Μία εκ των προτάσεων  που αφορά στον Περιφερειακό Μηχανισμό Αττικής έχει ως συντονιστή  εταίρο  την ΕΕΤΑΑ, η οποία είναι παραλλήλως  ενδιάμεσος  φορέας  διαχείρισης για άλλα προγράμματα δημόσιου χαρακτήρα. Πρόκειται ουσιαστικώς για δημόσια επιχείρηση και έτσι λειτουργεί εν τοις πράγμασι, αφού στο μετοχικό της κεφάλαιο συμμετέχουν  κυρίως το Δημόσιο και η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αυτό τεκμηριώνεται κι από το γεγονός ότι λειτουργεί ως Δημόσιο, αφού κατά κύριο λόγο σε πολλές άλλες πε- ριπτώσεις εμφανίζεται να απορροφά προ- γράμματα τα οποία προορίζονται για δημόσιους φορείς. Είναι αξιοσημείωτο, μάλιστα, πως αναβαθμίστηκε  κατηγορία  (από Γ’ σε Β’) μόλις μέσα στο 2015. Εντύπωση, εξάλλου, δημιουργεί  το σχόλιο στα «Επίκαιρα» του προέδρου της ΕΕΤΑΑ, Κώστα Ασκούνη, σύμφωνα με τον οποίο «η εταιρεία δεν ανήκει ούτε στο Δημόσιο με τη στενή έννοια του όρου ούτε είναι όμως και κοινωνική επιχείρηση». Με λίγα λόγια, μονά ζυγά δικά μας...Φορείς και οργανώσεις της κοινωνικής οι- κονομίας κατέθεσαν ένσταση με αποδέκτη την  Ανεξάρτητη  Αρχή της  Επιτροπής  Δημοσιονομικού  Ελέγχου (ΕΔΕΛ), στην οποία, μεταξύ άλλων, αναφέρουν πως η Πρόταση έχει εγκριθεί στο μέρος της διαχειριστικής επάρκειας, μολονότι υπάρχει ασυμβατότη- τα με την επιλογή ως συντονιστή  εταίρου δημόσιου  οργανισμού  ή δημόσιας  επιχείρησης.  Είναι προφανές   ότι  το  πρόσχημα παρερμηνείας προσφέρεται από το «παραθυράκι» του νόμου 4019/11, που επιτρέπει στις ιδιωτικές ανώνυμες εταιρείες να έχουν τη δυνατότητα  επιλογής του συντονιστή εταίρου και με την κάλυψη του τίτλου τους (ΑΕ) να εισχωρούν ως Δούρειος Ίππος και οι δημόσιες ΑΕ.

Το πρόσχημα   όμως  καταρρίπτεται  ολοσχερώς  από  το  γεγονός  ότι η ΕΕΤΑΑ  έχει απορροφήσει προγράμματα δεκάδων  εκατομμυρίων  ευρώ  με την  ιδιότητα  της  δημόσιας  και δημοτικής  αναπτυξιακής  εταιρείας, που σε διαφορετική  περίπτωση  δεν θα μπορούσε  να είναι δικαιούχος από τους όρους της Πρόσκλησης. Έτσι τεκμηριώνεται η αντίφαση  να παρουσιάζεται  κατά το δοκούν άλλοτε ως δημόσια κι άλλοτε ως ιδιωτική εταιρεία από τη μια διαχειριστική Αρχή στην άλλη, κάτι που σημαίνει είτε στη μία είτε στην άλλη περίπτωση καταπάτηση των όρων  και των περιορισμών  των Προσκλήσεων σε βάρος  άλλων δικαιούχων. Η είσοδος από το «παραθυράκι» σε τέτοιου είδους προγράμματα των αναπτυξιακών εταιρειών του Δημοσίου και των ΟΤΑ, χωρίς να είναι οι ίδιες κοινωνικές επιχειρήσεις, καταλήγει συνήθως σε έμμεση μισθοδοσία αυτών των εταιρειών κι αυτό είναι ξεκάθαρα ασύμβατο με την κοινοτική νομοθεσία.

Κάποιοι εκμεταλλεύονται το «παραθυράκι» του νόμου 4019/11 προς τις ιδιωτικές ανώνυμες εταιρείες που τους δίνει το πρόσχημα αυτό, αλλά το «παραθυράκι» δεν μπορεί να μετασχηματίσει μια εταιρεία δημοσίου συμ- φέροντος σε ιδιωτική ή κοινωνική, παρά μόνον εάν οι διαχειριστικές Αρχές λειτουργή- σουν προσχηματικά  και θελήσουν  να αποπροσανατολίσουν τις Αρχές του  Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου. Δεν είναι δύσκολο, άλλωστε, να τεκμηριωθεί ο δημόσιος χαρα- κτήρας της ΕΕΤΑΑ, εάν οι αρμόδιες ελεγκτι- κές Αρχές εξετάσουν, πέρα από τη σύνθεση του  εταιρικού  της κεφαλαίου, το ιστορικό των έργων που έχει υλοποιήσει μέχρι τώρα, αλλά και πρόσφατη  αξιολόγηση  της ΕΔΕΛ. Για όλους αυτούς τους λόγους οι φορείς κοι- νωνικής οικονομίας ζητούν τον έλεγχο της νομιμότητας  των δικαιολογητικών  για την επίμαχη Πρόσκληση, που καθιστούν την ΕΕΤΑΑ επιλέξιμο συντονιστή εταίρο.

Μέτοχοι Δημόσιο - φορείς Αυτοδιοίκησης

Η ΕΕΤΑΑ ΑΕ ιδρύθηκε το 1985, λειτουργεί με τη μορφή της ανώνυμης εταιρείας και διέπεται από τις διατάξεις του Ν. 2190/20 και του ιδρυτικού της νόμου. Διοικείται από 11μελές αιρετό Διοικητικό Συμβούλιο κι έχει μετόχους τους φορείς της Αυτοδιοίκησης (ο βασικός μέτοχος είναι η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας – ΚΕΔΕ), το Ελληνικό Δημόσιο (υπουργείο  Εσωτερικών) και φορείς του κοι- νωνικού τομέα. Η ΕΕΤΑΑ έχει σκοπό την παροχή επιστημονικής και τεχνικής υποστήριξης σε φορείς της Αυτοδιοίκησης, καθώς και σε αντίστοιχους του Δημοσίου και του κοινωνικού τομέα. Επιπλέον, όπως περιγράφεται στην ιστοσελίδα της (www.eetaa.gr), και για την επίτευξη του σκοπού της συμμετέχει σε μεγάλο αριθμό δικτύων και συνεργασιών.

Τα «Επίκαιρα» είχαν δημοσιεύσει την επιστολή της Εθελοντικής Περιβαλλοντικής Ομάδας Αλμυρού Μαγνησίας «Εν Δράσει» προς τον πρωθυπουργό, Αλέξη Τσίπρα, με ημερομηνία 5 Μαρτίου, σχετικώς με την κατασπατάληση των ευρωπαϊκών κοινωνικών πόρων. Στην απάντηση, με ημερομηνία 17 Μαρτίου, γνωστοποιείται ότι διαβιβάστηκε στην αρμόδια Γενική Γραμματεία Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) του υπουργείου Οικονομίας.

«Δεν δύναται να οριστούν συντονιστές αναπτυξιακών συμπράξεων»
Στην προκειμένη περίπτωση, σύμφωνα με την  Πρόσκληση, συντονιστής  εταίρος  δεν μπορεί να είναι: α)τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου  Δικαίου, β) οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού και οι κοινωφελείς επιχειρήσεις τους, γ) οι δημόσιοι οργανισμοί και επιχειρήσεις. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικώς στην Πρόσκληση, εταίροι των  αναπτυξιακών  συμπράξεων   μπορούν να είναι: α) τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου,β) οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού  και οι κοινωφελείς επιχειρήσεις τους, γ) οι δημόσιοι οργανισμοί και επιχειρίσεις, δ) οι αναπτυξιακές ανώνυμες εταιρείες, ε)  τα  Νομικά  Πρόσωπα  Ιδιωτικο Δικαίου κερδοσκοπικού ή μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και στ) οι συνδικαλιστικές   οργανώσεις    εργοδοτών κι εργαζομένων. «Οι φορείς των περιπτώσεων α, β και γ δεν δύναται να οριστούν συντονιστές  εταίροι των αναπτυξιακών συμπράξεων», αναγράφεται στην ίδια Πρόσκληση...

Από τα παραπάνω  γίνεται προφανές  ότι  η  Πρόσκληση  εξαιρεί  τους δημόσιους  φορείς  από  συντονιστες εταίρους  γιατί η διαχειριστική  Αρχή είναι υποχρεωμένη αφενός  να εφαρμόζει τις Κοινοτικές Οδηγίες για τους πόρους  του Ευρωπαϊκού  Κοινωνικού Ταμείου  και  αφετέρου   τη...  λογική, καθώς σε μια τέτοια περίπτωση το Δημόσιο υποκαθιστά πλήρως και ακυρώνει το υποκείμενο της κοινωνικής οικονομίας που είναι οι κοινωνικές επιχειρήσεις. Όπως  αναφέρουν χαρακτηριστικώς στα «Επίκαιρα» άνθρωποι που γνωρίζουν  πρόσωπα  και καταστάσεις, αυτό που δεν μπορεί να γίνει ανοιχτά φαίνεται πως επιχειρείται να πραγματοποιηθεί με πλάγιο και απατηλό  τρόπο,  «βαφτίζοντας» τις δημόσιες ανώνυμες εταιρείες σε κοινωνικές ή ιδιωτικές επιχειρήσεις για να χρηστούν με παραλλαγή ως συντονιστές εταίροι, προκαλώντας, εκτός των άλλων, αθέμιτο ανταγωνισμό στους πραγματικούς  δικαιούχους, ασκώντας  και την ανάλογη  πολιτική επιρροή που διαθέτουν.

«Δεν έχουμε λάβει χρήματα από το ΕΣΠΑ»
«Οι   κοινωνικές  συνεταιριστικές   επιχειρή- σεις της Αττικής δεν έχουν λάβει χρήματα για την ανάπτυξή τους από τα προγράμματα του ΕΣΠΑ. Κανένας οργανισμός  και φορέας  του κράτους δεν έχει ενεργοποιηθεί προς το παρόν για να προάγει τον θεσμό της κοινωνικής επιχειρηματικότητας στην πράξη. Τα περιφε- ρειακά προγράμματα ΤΟΠΣΑ και ΤΟΠΕΚΟ εδώ και λίγα χρόνια επιδιώκουν την επιμόρφωση μελλοντικών κοινωνικών επιχειρηματιών και την παρότρυνσή τους για ίδρυση Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων (Κοιν.Σ.Επ.), παραβλέποντας  το ισχνό οικονομικό περιβάλλον και την έλλειψη προσφερόμενου έργου για τη δυνητική απασχόληση  αυτών των μελλοντικών “επιχειρηματιών”. Επιπλέον, παραβλέπουν  οι αρμόδιοι  φορείς  την  ανάγκη επιμόρφωσης  αυτών των νέων επιχειρηματιών για δημιουργία όχι μόνον επιχειρηματικών δεξιοτήτων, όπως προσπαθούν, αλλά κι επαγγελμάτων που έχουν άμεση ζήτηση και πιθανή μελλοντική μόνιμη ή προσωρινή επαγγελματική αποκατάσταση».

«Διακοσμητική η παρουσία μας στις Επιτροπές Παρακολούθησης  ΕΣΠΑ»
H Κατερίνα Γιαννακοπούλου είναι πρόεδρος της Ομοσπονδίας Εθελοντικών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων Ελλάδας. Σε συνομιλία της με τα «Επίκαιρα» καταγγέλλει πως η συμμετοχή της στις ροπές Παρακολούθησης του ΕΣΠΑ είναι διακοσμητική, αφού, όπως σημειώνει με νόημα, είτε συμφωνεί είτε διαφωνεί αυτό που είναι να γίνει θα γίνει. «Παρευρισκόμαστε μόνο και μόνο ιατί αυτό προβλέπουν οι Κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν μας διατίθενται πόροι με το πρόσχημα πως δεν υπάρχει διαφάνεια στις ΜΚΟ και δεν είμαστε αναγνωρισμένες. Δεν θέλουν όμως να υπάρχει διαφάνεια. Έχω συμμετάσχει σε όλα τα συμβούλια και διαβούλια για τη θέσπιση ενός επαρκούς σχετικού νόμου, αλλά πρακτικώς δεν έχει γίνει τίποτα. Υπάρχουν τρόποι για να ελέγχονται οι ΜΚΟ. Αν δεν θέλουν να το κάνουν γιατί έχουν στο μυαλό τους κάτι άλλο, αυτό δεν αφορά τις ΜΚΟ», υπογραμμίζει  η κυρία Γιαννακοπούλου.

«Η συμμετοχή μας προβλέπεται από τον νόμο»

Ο Κώστας Ασκούνης, πρόεδρος της ΕΕΤΑΑ, πρώην πρόεδρος της ΚΕΔΕ και πρώην δήμαρχος Καλλιθέας αναφέρει στα «Επίκαιρα»: «Δεν απαγορεύεται η συμμετοχή μας στο συγκεκριμένο πρόγραμμα. Ο φάκελός μας έχει κατατεθεί στο υπουργείο Εργασίας κι έχει γίνει αποδεκτός. Αντιθέτως, προβλέπεται από τον νόμο, αφού είναι και απαίτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο πρόγραμμα των παιδικών σταθμών, για παράδειγμα, συμμετέχουν τόσο οι δημοτικοί όσο και οι ιδιωτικοί. Αυτό είναι διαδεδομένο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αν και θα θέλαμε αυτά τα προγράμματα να τα αναλαμβάνει αποκλειστικώς η Τοπική Αυτοδιοίκηση,η οποία γνωρίζει καλύτερα και τις διαγωνιστικές διαδικασίες. Έχουμε έννομο συμφέρον, όπως και οι βιομήχανοι ή οι εξαγωγείς για παράδειγμα. Στόχος είναι να φτιάξουμε μια θερμοκοιτίδα ώστε όσοι θέλουν να δημιουργήσουν Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση να έχουν λογιστική, νομική και επιχειρησιακή κάλυψη. Δεν έχουμε, άλλωστε, να κερδίσουμε κάτι οικονομικώς ως εταιρεία. Είναι πρωτόγνωρο το σύστημα, αλλά από τις συμπράξεις δεν αποκλείεται κανείς».

Τα παραπάνω   επισημαίνει  στα  «Επίκαιρα»  ο  Στέλιος  Κατωμέρης,  εκπρόσωπος του Περιφερειακού  Μηχανισμού Κοιν.Σ.Επ. Αττικής, τονίζοντας  πως  είναι αναγκαία  η ταχύρρυθμη εκπαίδευση  και πιστοποίηση σε επαγγέλματα  όπως  οι κηπουροί,  καθαριστές - καθαρίστριες, συντηρητές - βαφείς, χειριστές μηχανημάτων  κοπής  και καθαρισμού κλαδιών και χλόης, ανακυκλωτές - παρασκευαστές κομπόστ ή για βοηθητικές εργασίες σε παιδικούς σταθμούς, όπως βοηθοί μαγείρων καθαριότητας, εργαζόμενοι  στη φροντίδα  ζώων, καθώς και για βοηθητικές εργασίες  σε φορείς  του  Δημοσίου  με κοινωνικό σκοπό (ΟΤΑ, νοσοκομεία, παιδικοί σταθμοί κ.ά.).

«Παραβλέπεται η παντελής  έλλειψη κεφαλαίων κίνησης που χαρακτηρίζει την Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση, της  οποίας το μέσο  κεφάλαιο είναι 500 ευρώ  κατά μέγιστο.  Ένα σύστημα   μικροχρηματοδότησης της εγγυητικής επιστολής αλλά και των πρώτων υλών για την εκκίνηση ενός ειλημμένου από προκήρυξη  έργου  θα αποτελούσε  ανάσα  και συνάμα  αρχή  μιας  επαγγελματικής δραστηριοποίησης της Κοιν.Σ.Eπ. και ένταξης των άνεργων μελών της ξανά στην εργασία», προσθέτει ο κ. Κατωμέρης.

«Κοινωνικές επιχειρήσεις οι... βιομήχανοι  και οι εξαγωγείς»

Ο Θανάσης  Τσάγκρης, εκπρόσωπος Μακεδονίας του Παρατηρητηρίου Κοινωνίας Πολιτών, διαβεβαιώνει, μάλιστα, τα «Επίκαιρα» ότι η ΕΕΤΑΑ έχει εμπλακεί και στην Κεντρική Μακεδονία ως συμπράττων  εταίρος, όπως  δεν δικαιούται, με ενδιάμεσο  φορέα την Περιφέρεια. Στο έτερο σχήμα σύμπραξης ενδιάμεσος φορέας είναι το Κέντρο Επιχειρηματικής  και  Πολιτιστικής Ανάπτυξη- Αναπτυξιακή Ένωση Μακεδονίας  (ΚΕΠΑ-ΑΝΕΜ),  εταίροι του    οποίου    είναι ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος (ΣΒΒΕ) και ο Σύνδεσμος Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος  (ΣΕΒΕ).  Σε αυτό το σχήμα συμμετέχουν  αναπτυξιακές εταιρείες δήμων, καθώς και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Ο κ. Τσάγκρης δεν διστάζει να μιλήσει για κατασπατάληση, με νομιμοφανή τρόπο, των πόρων σε δράσεις και λειτουργίες που αφορούν στις διαδικασίες και όχι στην ουσία. Με τον τρόπο  αυτό γίνεται δυνατό  το μεγαλύτερο  ποσοστό  της χρηματοδότησης να το καρπούνται  οι διαχειριστές, μέσω «σεμιναρίων» για ωφελούμενους, ημερίδων, εξόδων μετακίνησης, συντονισμού, πληροφόρησης, συμβουλευτικής,  υποστήριξης  και πολλών άλλων δράσεων χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο. Αποτέλεσμα αυτής της διαχείρισης είναι οι ωφελούμενοι  να εισπράττουν  τελικώς μόνο αμοιβή για την παρακολούθηση σεμιναρίων, που είναι ζητούμενο  αν όντως έχουν κάποιο αποτέλεσμα, δίχως καμιά μέριμνα για την υποστήριξη καινοτόμων ιδεών και τη λειτουργία των νέων κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων.

«Δεν μπορεί να είναι συντονιστές  οι δήμοι και οι δημόσιοι  οργανισμοί.  Οι Περιφερειακοί Μηχανισμοί είναι μια αμαρτωλή ιστορία. Οι κοινωνικές επιχειρήσεις, οι συνεταιρισμοί κι άλλες οργανώσεις  πολιτών αποτελούν  τη μειονότητα δικαιούχων ή είναι εντελώς ανύπαρκτες στη διανομή των προγραμμάτων.  Γίνεται ένα πάρτι μεταξύ μεγάλων φορέων, γιατί διαθέτουν την απαραίτητη πρόσβαση στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Παίζουν τον ρόλο του παιδαγωγού  για τους ανέργους  την ίδια ώρα που οι καθ’ ύλην αρμόδιοι μένουν στην απέξω. Οι βιομήχανοι  θέλουν  να παίρνουν τόσο  τα  κονδύλια  επιχειρηματικότητας  όσο και κοινωνικής οικονομίας. Και η μερίδα του λέοντος των προηγούμενων  προγραμμάτων που έπρεπε να κατευθυνθεί στην κοινωνία των πολιτών πήγε αλλού. Τα ΤΟΠΣΑ και τα ΤΟΠΕΚΟ που έχουν υλοποιηθεί ή υλοποιούνται κατέλξαν κυρίως σε ΚΕΚ, ενώ οι ωφελούμενοι ήταν κατά βάση η εκλογική πελατεία βουλευτών, η οποία συμμετείχε σε αυτά μόνο τυπικώς για να νομιμοποιήσει την όλη ιστορία», επισημαίνει αιχμηρά ο κ. Τσάγκρης.