Συντάκτης: Κωνσταντίνος Χολέβας, Πολιτικός Επιστήμων

Η « κοινωνία των πολιτών» είναι ένας όρος που έχει εισβάλει στο λεξιλόγιό μας κατά την τελευταία δεκαετία. Προσωπικά πιστεύω ότι πρόκειται για γλωσσικό ατόπημα και για κακή απόδοση ξενικού όρου ( civil society). Μετά τον Πόλεμο η ευρωπαϊκή Αριστερά έψαχνε τρόπους για να αυξήσει την διείσδυσή της στην κοινωνία. Τότε ένας σπουδαίος μαρξιστής θεωρητικός, ο Ιταλός Αντόνιο Γκράμσι, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πρέπει πρώτα να αλωθεί η κοινή γνώμη, το ψυχολογικό υπόβαθρο της κοινωνίας, και μετά να κατακτηθεί η εξουσία. Για να κάνει ελκυστική την θεωρία του χρησιμοποίησε τον όρο « κοινωνία των πολιτών» για να αποδώσει τις ομάδες και τα οργανωμένα σύνολα που επηρεάζουν και διαμορφώνουν την κοινή γνώμη. Την εξουσία την ονόμασε « πολιτική κοινωνία» .

Από αυτούς τους νεολογισμούς ενός Ιταλού μαρξιστή γοητεύθηκαν κάποιοι συνέλληνες και με αρκετή καθυστέρηση η γκραμσιανή ανάλυση πέρασε στην ελληνική πολιτική ορολογία. Πάντως επιμένω ότι στα ελληνικά ο όρος κοινωνία των πολιτών είναι ατυχής διότι πρόκειται για ταυτολογία. Η κοινωνία είναι ένα σύνολο πολιτών. Τι άλλο θα μπορούσε να είναι; Κοινωνία ζώων ή πραγμάτων; Είναι σαν να λέμε στρατός στρατιωτών ή νηοπομπή πλοίων. Εν πάση περιπτώσει αποδεχόμαστε αναγκαστικά τον όρο αυτό αφού χρησιμοποιείται πλέον ευρύτατα και όχι μόνον από μαρξιστές.
Δεν ξέρω αν φταίει η μαρξιστική προέλευση το όρου, πάντως - εν αντιθέσει με τα συμβαίνοντα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες- ό όρος αυτός στην Ελλάδα χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά για να εκφράσει ομάδες και απόψεις αρεστές στο αυτοπακαλούμενο « προοδευτικό» στρατόπεδο. Επί παραδείγματι ακούμε για την φωνή της κοινωνίας των πολιτών όταν εμφανίζονται οι γνωστοί εκατόν τόσοι καθηγητές και διανοητές που υπογράφουν - πάντα οι ίδιοι- τα διάφορα ψηφίσματα υπέρ των ενδοτικών θέσεων στα εθνικά θέματα ή υπέρ του περιβόητου χωρισμού Εκκλησίας- Πολιτείας. Κοινωνία των πολιτών είναι επίσης η ορολογία που χρησιμοποιούν για να αυτοχαρακτηρισθούν οι οργανώσεις που έχουν αναλάβει εργολαβικά την ανακάλυψη ανυπάρκτων μειονοτήτων στην χώρα μας εν ονόματι των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Για κοινωνία των πολιτών γίνεται λόγος όταν διάφοροι επώνυμοι ή μη αναλαμβάνουν να εκφράσουν τον θαυμασμό τους για κάποιον συγγραφέα που γράφει ακαταλαβίστικα ή την θλίψη τους για τον θάνατο π.χ. ενός ποιητή που ήταν μαχητικό στέλεχος της Αριστεράς. Είναι άραγε αυτή η πραγματική κοινωνία των πολιτών στην χώρα μας; Είμαι βέβαιος ότι πρόκειται για διαστρεβλωμένη εικόνα.
Πραγματική κοινωνία των πολιτών είναι το 81% των Ελλήνων, οι οποίοι σε πρόσφατη δημοσκόπηση απήντησαν ότι πιστεύουν στον Θεό. Είναι το 72% των Ελλήνων που απήντησαν σε μεγάλη διεθνή έρευνα ότι βρίσκουν περισσότερα αρνητικά παρά θετικά στην παγκοσμιοποίηση κατατάσσοντας την Ελλάδα στην πρώτη θέση παγκοσμίως ως προς το θέμα αυτό. Είναι το 75% των νέων μας, οι οποίοι δήλωσαν σε μεγάλη έρευνα του Πανεπιστημίου Αθηνών ότι είναι εθνικά υπερήφανοι για το ιστορικό παρελθόν της χώρας μας, έστω κι αν τα τελευταία χρόνια διδάσκονται ελλιπέστατα την Ιστορία μας. Είναι το 70 % τουλάχιστον των Ελλήνων, οι οποίοι συνεχώς και αδιαλείπτως κατά τα πρόσφατα 15 χρόνια δηλώνουν ότι δεν παραχωρούν στα Σκόπια το όνομα Μακεδονία. Είναι οι εκατοντάδες χιλιάδες αναγνωστών που αγοράζουν και διαβάζουν βιβλία με την σοφία των Αγίων της Ορθοδοξίας ή με την πείρα συγχρόνων γεροντάδων και ασκητών ξεπερνώντας κατά πολύ τους αναγνώστες των υπερπροβεβλημένων «αριστουργημάτων» της νεοελληνικής θολοκουλτούρας. Είναι όλοι αυτοί οι γονείς που θα πάνε και αυτό το καλοκαίρι αντίθετα στο ρεύμα του δήθεν προοδευτισμού και θα προτείνουν στα παιδιά τους να διαβάσουν στις διακοπές τα βιβλία της Πηνελόπης Δέλτα. Όλοι αυτοί είναι η πραγματική κοινωνία των πολιτών. Έστω και αν οι ιδέες τους δεν αρέσουν στην κοινωνία των πωλητών. Δηλαδή σε αυτούς που αρέσκονται να πουλούν την ιδεολογική τους πραμάτια και να διαφημίζουν την αναχρονιστική « προοδευτικότητά» τους τυλιγμένη σε νέο παγκοσμιοποιημένο και πολυπολιτιστικό περιτύλιγμα.
Στις 13 Ιουλίου 1965, πριν από σαράντα χρόνια, πέθανε ο μεγάλος αγιογράφος , πεζογράφος και ομολογητής της Παράδοσης Φώτης Κόντογλου. Η πραγματική κοινωνία των πολιτών θα τιμήσει τη μνήμη του έστω και σιωπηρά. Διότι πιστεύει στην διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού, όπως την απεικόνισε αριστοτεχνικά ο Κόντογλου στο Δημαρχείο της πλατείας Κοτζιά.