Σεμινάριο του ΕΡΓΟΥ ΠΟΛΙΤΩΝ για την Τοπική Αυτοδιοίκηση

θέμα: «ΟΤΑ και Κοινωνία Πολιτών: Δημοτικές Επιτροπές Διαβούλευσης - Θεσμοί Συνεργασίας των ΟΤΑ με την Κοινωνία Πολιτών»

Αθήνα, 21 Μαρτίου 2011

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Από την Εισήγηση της κας. Μαρίας Χατζή

Το ΕΡΓΟ ΠΟΛΙΤΩΝ αποτελεί την Ελληνική έμπρακτη ανταπόκριση (N. 3390/2005) στο ψήφισμα των Ηνωμένων Εθνών και στην πρωτοβουλία της Διακοινοβουλευτικής Ένωσης, που σε διεθνές κάλεσμα από το 2001, προέτρεψαν τα κράτη μέλη να ιδρύσουν Οργανισμούς που να στηρίζουν την δυναμική του ρόλου που καλείται η παγκόσμια Κοινωνία Πολιτών να διαδραματίσει στον 21ο αιώνα. Όλες οι δραστηριότητες που ακολουθούν, εξυπηρετούν τις καταστατικές επιταγές του Οργανισμού και τις αρχές και τα ιδεώδη της Κοινωνίας Πολιτών και του Εθελοντικού Κινήματος, στην βάση της Αποστολής του Οργανισμού που είναι: «η ευρεία ανάδειξη, προβολή, εμπέδωση, ανάπτυξη και αξιοποίηση του Εθελοντικού Ιδεώδους».

Το ΕΡΓΟ ΠΟΛΙΤΩΝ έχοντας ως στόχο να αντιμετωπιστεί το θεσμικό έλλειμμα που υπάρχει στην χώρα μας αναφορικά με τον κατακερματισμό υπηρεσιών στο χώρο του εθελοντισμού, αλλά και το έλλειμμα δικτύωσης και συμπράξεων μεταξύ των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών, εκτός της πάγιας λειτουργίας θεσμικής στήριξης έχει αναπτύξει και ορισμένα πιλοτικά σχέδια ως καλές πρακτικές και παραδείγματα οριζόντιας δράσης και συνεργασίας, ειδικότερα στο επίπεδο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την ενίσχυση του εθελοντισμού.
Βάση δεδομένων

Σήμερα μετά τη θέσπιση του νόμου ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ οι σχέσεις συνεργασίας μεταξύ των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών παίρνουν μια ξεχωριστή διάσταση.

Το άνοιγμα σε τέτοιες συνεργασίες αποτελεί μια νέα καλή πρακτική και μία νέα αντίληψη του τρόπου υλοποίησης κοινωνικών προγραμμάτων για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Οι ΟΤΑ, αρχίζουν σταδιακά να αντιλαμβάνονται τα οφέλη που τους προσφέρει η συνεργασία με τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών, οι οποίες προσφέρουν κοινωνικές υπηρεσίες και επιλύουν προβλήματα κυρίως τοπικού ή περιφερειακού χαρακτήρα. Για τους ΟΤΑ διανοίγονται νέες δυνατότητες υλοποίησης κοινωνικής πολιτικής, διότι μέσα από την δυναμική των Οργανώσεων αποκτούν μεγαλύτερη κοινωνική αποδοχή, εξειδίκευση τεχνολογική, γνώση από πρώτο χέρι των τοπικών προβλημάτων, ταχύτερη υλοποίηση και χαμηλότερο κόστος.

Το ΕΡΓΟ ΠΟΛΙΤΩΝ έχει ήδη προωθήσει ειδικά μνημόνια συνεργασίας προς την κατεύθυνση της σύσφιξης των σχέσεων μεταξύ των ΟΤΑ και των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών και έχει εφαρμόσει πιλοτικά προγράμματα συνεργασίας, με στόχο την ίδρυση Γραφείων σχετικών με τον Εθελοντισμό και την Κοινωνία Πολιτών σε Νομαρχίες και Δήμους.

Η πρόταση του ΕΡΓΟΥ ΠΟΛΙΤΩΝ συνίσταται:

1.στην ίδρυση Γραφείων της Κοινωνίας Πολιτών, που θα λειτουργούν ως δομές στήριξης και κόμβοι συνεννόησης και συνεργασίας.

2. Τη δημιουργία και τήρηση Μητρώου των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών (Εθελοντικές, ΜΚΟ, Σύλλογοι, ΑΜΚΕ, Κοινωφελή Ιδρύματα, Άτυπες Ομάδες κτλ.), σε πρωτοβάθμιο επίπεδο, δηλαδή στα ανωτέρω γραφεία των Δήμων.

3. στην προώθηση Τοπικών Στρατηγικών Συμμαχιών μέσω ενός σύγχρονου θεσμικού πλαισίου που θα αποτελούσε ένα σημαντικό βήμα με πολλαπλά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες. Στόχο η συγκρότηση Τοπικών Δικτύων διαβούλευσης και συνεργασίας, στα οποία θα συμμετέχουν: οι φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι τοπικές επιχειρήσεις του κερδοσκοπικού τομέα και οι τοπικές Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών, με σκοπό την από κοινού ανάληψη κοινωνικών δράσεων ως εταίροι και κυρίως ως φορείς υλοποίησης τοπικών κοινωνικών προγραμμάτων.

Οι καλές πρακτικές σχετικά με τον εθελοντισμό συνοψίζονται στις εξής:

Α. Σε σχέση με το περιβάλλον:

1. Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης, «Ελλάδα, το Σπίτι μας»
2. Έκδοση ειδικού εντύπου για το Περιβάλλον
3. Ιστοσελίδα για το Περιβάλλον

Πρόκειται για ένα πρότυπο πρόγραμμα συνεργασίας του ΕΡΓΟΥ ΠΟΛΙΤΩΝ με περιβαλλοντικές οργανώσεις και Δήμους που περιλαμβάνει εκθέσεις, συνέδρια και ημερίδες ανά Δήμο.

Ο Οργανισμός από την αρχή του 2008, εγκαινίασε το πρόγραμμα υπό την μορφή ενός «STREET PORTAL». Το πρόγραμμα αυτό υλοποιούν πλέον των 60 Εθελοντικών Οργανώσεων που ασχολούνται με το περιβάλλον, υπό τον συντονισμό της Ομάδας Εργασίας για το Περιβάλλον του Οργανισμού, οι οποίες παρουσιάζουν τα ζέοντα προβλήματα και ευαισθητοποιούν τους πολίτες και κυρίως, του μαθητές δημοτικών και γυμνασίων που επισκέπτονται αυτές τις υπαίθριες, ως επί το πλείστον, εκθέσεις. Το πρόγραμμα υλοποιείται σε συνεργασία με τους Δήμους, στους χώρους των οποίων λαμβάνει χώρα, ενεργοποιώντας τα σχετικά μνημόνια συνεργασίας με τον Οργανισμό. Μέχρι σήμερα το πρόγραμμα έχει λάβει χώρα στην Αθήνα, στην Πάτρα, στο Ναύπλιο, συνολικά σε 40 δήμους.

Β. Σε σχέση με την Κοινωνική οικονομία:

Πραγματοποιούνται συνέδρια και ημερίδες ανά Δήμο ή ανά περιφέρεια όπως το Πιλοτικό πρόγραμμα συνεργασίας με την Υπερνομαρχία Ροδόπης - Έβρου και με τη Νομαρχία Ηλείας. Και σεμινάρια για αιρετούς και στελέχη των Δήμων καθώς και για στελέχη εθελοντικών οργανώσεων Επίσης υποστηρίζεται στην ιστοσελίδα του ΕΡΓΟΥ ΠΟΛΙΤΩΝ με πληροφορίες για τα σεμινάρια Κοινωνικής Οικονομίας καθώς και για τα τρέχοντα Ευρωπαϊκά Προγράμματα

Γ. ΜΝΗΜΟΝΙΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ

Τα Μνημόνια Συνεργασίας, που υπογράφονται με τους Δήμους, αποτελούν ήδη ένα πρότυπο σύμπραξης μεταξύ των εθελοντικών οργανώσεων και των Δήμων με το ΕΡΓΟ ΠΟΛΙΤΩΝ ως δομή στήριξης. Αποτελούν δε τμήμα της πρότασης του ΕΡΓΟΥ ΠΟΛΙΤΩΝ στο γενικότερο πλαίσιο της ρύθμισης των σχέσεων κράτους και Κοινωνίας Πολιτών και ειδικότερα ΟΤΑ και Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών. Το άνοιγμα σε τέτοιες συνεργασίες αποτελεί μια νέα καλή πρακτική και αντίληψη του τρόπου υλοποίησης κοινωνικών προγραμμάτων, που αναλαμβάνει να υλοποιήσει η Τοπική Αυτοδιοίκηση σε συνεργασία με τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών και ενδεχομένως, με τις επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας. Για τους ΟΤΑ, διανοίγονται νέες δυνατότητες για την υλοποίηση της κοινωνικής τους πολιτικής.

Δ. ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΠΟΛΙΤΩΝ

Συστάθηκε το «Παρατηρητήριο της Κοινωνίας Πολιτών» αποτελούμενο από δέκα ομάδες εργασίας. (Περιβάλλοντος, Πολιτισμού, Παιδείας & Δια Βίου Μάθησης, Υγείας - Πρόνοιας, Κοινωνικής Αλληλεγγύης - Ανθρώπινα Δικαιώματα, Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Συνεργατισμού & Κοινωνικής Οικονομίας, Πολιτικής Προστασίας, Δικτύωσης & Επικοινωνίας, Μετανάστευσης.)

Στο παρατηρητήριο συμμετέχουν 170 εκπρόσωποι οργανώσεων και δικτύων από όλη την χώρα και είναι ανοικτό προς όλες τις οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών με σκοπό:

• Να αντιμετωπίσει μαζί με όλα τα υφιστάμενα δίκτυα, το θεσμικό έλλειμμα της δημόσιας διαβούλευσης στη χώρα μας, στις σχέσεις κράτους και οργανώσεων κοινωνίας πολιτών.
• Να καλύψει την ανάγκη και το κενό της γνήσιας εκπροσώπησης του χώρου στις σχέσεις με όλα τα Υπουργεία και τις γενικές Γραμματείες που συνδιαλέγονται εξ αντικειμένου με τις Ο.Κ.Π.
• Να τοποθετηθεί, μπροστά στα μεγάλα και κρίσιμα ζητήματα της φτώχειας του κοινωνικού αποκλεισμού και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος με την ενίσχυση των θεσμών αλληλεγγύης στην χώρα μας και της κοινωνικής οικονομίας.
• Να καταγράψει, να επεξεργαστεί και να διαδώσει τις καλές πρακτικές και το πνεύμα συνεργασίας μεταξύ ενός συνολικού κοινωνικού δικτύου, βάσει σχεδίου προγράμματος και προοπτικής για την αντιμετώπιση του πελατειακού πολιτικού συστήματος και θεσμικού ελλείμματος στην χώρα μας της κοινωνικής οικονομίας.
• Να εκπονήσει ένα ουσιαστικό στρατηγικό σχέδιο και πρόγραμμα κοινωνικής δικτύωσης με την συμμετοχή εκατοντάδων ΟΚΠ και ΟΤΑ .
• Να διεκδικεί το αυτονόητο δικαίωμα στη διαβούλευση όλων των ενεργών πολιτών το οποίο σε ένα μεγάλο βαθμό έχει θεσπίσει η ΕΕ και οφείλει να αποδεχθεί και η Ελληνική Πολιτεία.

Από την Εισήγηση του κ. Μιχάλη Πουλάκη

Με βάση την ελληνική νομοθεσία οι φορείς του 3ου Τομέα είναι ο μη κερδοσκοπικός χώρος των Σωματείων, Αστικών Μη Κερδοσκοπικών Εταιρειών, Κοινωφελών Ιδρυμάτων Οργανώσεις και των Συνεταιρισμών που είναι ο μόνοι κερδοσκοπικού χαρακτήρα φορείς της Κοινωνικής Οικονομίας. Όλες αυτές οι συλλογικότητες είναι Αυτόνομες, Αυτοδιοίκητες και Μη Προσοδοθηρικές και διοικούνται με δημοκρατικές διαδικασίες και ειδικότερα οι Συνεταιρισμοί με την αρχή «ένα μέλος - μία ψήφος». Επίσης οι οργανώσεις αυτές διακρίνονται σε φορείς: α) Αυτοβοήθειας, που είναι οι κερδοσκοπικοί Συνεταιρισμοί, καθώς τα μέλη τους είναι συγχρόνως, ωφελούμενοι και μέτοχοι του συνεταιριστικού σχήματος, β) Αλληλοβοήθειας, που είναι μια μορφή μη κερδοσκοπικής συνεταιριστικής οργάνωσης, της οποίας τα μέλη είναι κατά βάση «συνδρομητές», και οι Ενώσεις Συμφερόντων, (Mutual-help Associations) ή κλαδικές ενώσεις, όπως, εργοδοτικές, επαγγελματικές, επιστημονικές και εργατικές ενώσεις, επιμελητήρια, συνδικάτα, πολιτικές νεολαίες, σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων, μειονεκτούντων ομάδων κτλ., καθώς και Οργανώσεις Ειδικού Καταστατικού Σκοπού, που συστήνονται κυρίως ως Σωματεία και απευθύνονται σε άτομα με ειδικές παθήσεις και ασθένειες κτλ. Τέτοιοι μη κερδοσκοπικοί φορείς αποτελούν Οργανώσεις Αλληλοβοήθειας, στο μέτρο που συστήνονται «από αυτούς, για αυτούς» και γ) Ετεροβοήθειας, που είναι οι Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών (Associations), που - εκτός από μη κερδοσκοπικές - κυρίως, δε στοχεύουν στη βοήθεια μεταξύ των μελών τους, αλλά στη γενικότερη προσφορά προς το κοινωνικό σύνολο. Τέτοιες οργανώσεις συστήνονται με τη μορφή Σωματείων ή Αστικών Μη Κερδοσκοπικών Εταιρειών και είναι οι αποκαλούμενες ΜΚΟ, Εθελοντικές Οργανώσεις κτλ.

Όλοι οι φορείς του 3ου Τομέα, έχουν άμεση καταστατική επιδίωξη και εξυπηρέτηση, συλλογικών και γενικότερου κοινωνικού συμφέροντος σκοπών και το όλο πλέγμα της λειτουργίας και της δράσης τους εδράζεται στον Εθελοντισμό, ο οποίος αποτελεί παγκοσμίως, το διαχρονικό πολιτιστικό και ηθικό υπόβαθρο όλων των φορέων Κοινωνικής Οικονομίας.

Άρα μη κερδοσκοπικά σχήματα όπως: Σύνδεσμοι, Σύλλογοι, Όμιλοι, Ενώσεις, ΜΚΟ, Εθελοντικές Οργανώσεις, Φιλανθρωπικά Ιδρύματα, Αθλητικά Ερασιτεχνικά Σωματεία, εφόσον έχουν νομική μορφή, στο καταστατικό τους γράφει, ή Σωματείο ή Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία ή Κοινωφελές Ίδρυμα. Δεν μπορεί να γράφει, τίποτα άλλο, αν εξαιρέσει κανείς ορισμένες διφυής μορφές φορέων όπως ή Εκκλησία ή τα Επιμελητήρια όπου ενώ είναι Αυτοδιοίκητα και Αυτόνομα συστήνονται ως ΝΠΔΔ. Σε ότι δε αφορά στον κερδοσκοπικό χώρο του 3ου Τομέα τα σχήματα έχουν την μορφή Συνεταιρισμού.

Αν αυτά τα λίγα στοιχεία που αναφέρθηκαν μέχρι τώρα αποτελούσαν τμήμα ενός κωδικοποιημένου πλαισίου για την Κοινωνική Οικονομία θα υπήρχε μία καθολική κατανόηση του χώρου, με τον οποίον καλούνται οι ΟΤΑ να διαβουλευτούν και να συνεργαστούν, στο πλαίσιο του ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ.
Επίσης θα αντιμετωπιζόταν σε θεσμική βάση ο εσωτερικός κατακερματισμός των δυνάμεων του 3ου Τομέα που θέλει διαφορετικά πλαίσια για τις ΜΚΟ, τις Εθελοντικές, τις Φιλανθρωπικές και άλλους τέτοιους συντεχνιακού τύπου διαχωρισμούς που αδυνατίζουν την συνολική δυναμική των φορέων της Αλληλέγγυας Οικονομίας. Πρέπει όμως να γνωρίζετε κυρίως ότι αυτός ο τομέας, το οποίον έχουμε μάθει να αντιμετωπίζουμε με συναισθηματικούς όρους όπως είναι το ζήτημα της Αλληλέγγυας Οικονομίας δηλαδή, της αλληλέγγυας συμπεριφοράς των ενεργών πολιτών, έχει σημαντικές κοινωνικοοικονομικές πτυχές για την τοπική κοινωνία. Επίσης πρέπει να γνωρίζετε ότι ο κάθε ενεργός πολίτης που είναι μέλος μιας ομάδας, ενός σωματείου και ειδικότερα αυτών της Ετεροβοήθειας θεωρεί ότι ο στόχος του είναι ιερός και αυτό που προσφέρει πολύτιμο, είτε ασχολείται με την Πολιτική Προστασία είτε με τις χελώνες. Θεωρεί ότι η οργάνωση του είναι η καλύτερη και το αποτέλεσμα της δουλειάς του σημαντικότατο. Αυτό εσείς δεν πρέπει να το εκλαμβάνετε ως στοιχείο αλαζονείας ή αμετροέπειας, αλλά ως στοιχείο πίστης και αγάπης σε αυτό που ανιδιοτελώς προσφέρει. Και να μην τον αντιμετωπίζετε ως περίεργο ή περιθωριακό, γιατί έτσι αντιμετωπίζεται πάρα πολλές φορές από την πολιτική κοινωνία και από το κράτος.

Κυρίως όμως θα ήθελα να επιμείνω στο ζήτημα του ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ, ως τον θεσμό που φέρνει για πρώτη φορά συντεταγμένα την Κοινωνία Πολιτών τόσο κοντά στην Τοπική Αυτοδιοίκηση - και πώς να μην το κάνει - αφού η τοπική αυτοδιοίκηση είναι ένας από τους κρατικούς τομείς, που εκ των πραγμάτων είναι πιο κοντά στον πολίτη και από εκεί θα ξεκινήσει η όποια διάδραση. Οι Επιτροπές Διαβούλευσης είναι το σημείο συνάντησης όπου όλοι ελπίζουμε ότι τα στερεότυπα τόσο από την πλευρά του κράτους όσο και της Κοινωνίας Πολιτών θα αντιμετωπισθούν στην πράξη και θα εξαλειφθούν. Όσες δυνάμεις δεν επιθυμούν αυτή την προσέγγιση, προσπαθούν να δημιουργήσουν κλίμα αντιπαράθεσης και κοινωνικούς αυτοματισμούς μεταξύ της πολιτικής κοινωνίας και της Κοινωνίας Πολιτών, θέτοντας κατά καιρούς ζητήματα διαπλοκής αδιαφάνειας και διασπάθισης του δημοσίου χρήματος τα οποία ναι μεν δεν είναι πρωτόφαντα αλλά δεν μπορούν να στιγματίζουν όλο τον χώρο της Κοινωνίας Πολιτών. Νόμοι υπάρχουν και ας εφαρμοστούν το «κυνήγι μαγισσών» όπως η πρόσφατη επικοινωνιακή επίθεση εναντίον του χώρου της Κοινωνίας Πολιτών που έφτασε μέχρι την Μόνιμη Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής, δεν οδηγεί πουθενά, ιδιαίτερα τώρα όπου η συμμετοχικότητα του πολίτη και των συλλογικοτήτων του στο κοινωνικό γίγνεσθαι και στην ουσιαστική παραγωγή κοινωνικού αγαθού είναι όσο ποτέ άλλοτε αναγκαία.

Όμως θα πρέπει να γνωρίζεται ότι και ο χώρος της Κοινωνίας Πολιτών δεν στερείται επικοινωνιακών εργαλείων. Είναι ένας χώρος που πολλοί από σας γνωρίζεται ότι ασκεί έναν σημαντικό έλεγχο σε κάθε μορφή εξουσίας, έλεγχος ο οποίος ασκείται εκτός του παραδοσιακού συστήματος των μαζικών μέσων ενημέρωσης. Τα blogs, οι ηλεκτρονικές εφημερίδες και γενικώς ο χώρος ελευθερίας διακίνησης ιδεών που παρέχει το διαδίκτυο, είναι προνομιακός χώρος για τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών. Είναι λοιπόν σαφές ότι οι Δημοτικές Επιτροπές Διαβούλευσης θα στηριχθούν και σε αυτό το μέσον καθώς οι ίδιες θεσμικά αποτελούν ένα ελεγκτικό όργανο μέσα στον Δήμο. Ένα είδους εσωτερικού παρατηρητηρίου των Οργανώσεων για τα τεκταινόμενα στον Δήμο. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα για όσους δεν το γνωρίζεται να σας ενημερώσω ότι το ΕΡΓΟ ΠΟΛΙΤΩΝ, ο Κρατικός Οργανισμός Εθελοντισμού, στηρίζει στο πλαίσιο των καταστατικών του επιταγών την λειτουργία του «Παρατηρητηρίου της Κοινωνίας Πολιτών» με στόχο, μεταξύ άλλων, την παρακολούθηση και την υποστήριξη των Καλλικρατικών ΟΤΑ, καθώς και την ανάδειξη του ρόλου τους στις σχέσεις διαβούλευσης και συνεργασίας μεταξύ κράτους - πολίτη. Προς αυτήν την κατεύθυνση θεωρούμε εξαιρετικά καλή πρακτική για τις Δημοτικές Επιτροπές Διαβούλευσης των Δήμων σας, την σύνδεσή τους με το Παρατηρητήριο από όπου θα έχουν να λάβουν γενικότερη ενημέρωση για τα τεκταινόμενα σε όλους τους δήμους και όχι μόνο.

Ανακεφαλαιώνοντας θα έλεγα ότι η σύμπραξη κράτους και πολίτη που θεσμοθετείται με τον ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ στο επίπεδο διαβούλευσης, είναι μία τομή η οποία απαιτεί όμως νέες συμπεριφορές. Όσοι νόμοι και να φτιαχτούνε εάν δεν αλλάξουν οι συμπεριφορές και κυρίως οι συμπεριφορές των στελεχών των Δήμων προς τους πολίτες και δεν θα έλεγα τόσο των αιρετών, γιατί αυτοί ούτως ή άλλως έχουν δημιουργήσει μία σχέση με τους πολίτες, αλλά οι συμπεριφορές των υπαλλήλων. Θεωρώ ότι πάνω τους πέφτει η μεγαλύτερη ευθύνη σε αυτό το ζήτημα. Εάν δεν αλλάξετε εσείς, δεν πιέσετε μέσα από την οργανική λειτουργία του Δήμου για την αλλαγή των στοιχειωδών σχέσεων με το δημότη, θα έχετε μονίμως απέναντι σας όχι μόνο την Κοινωνία Πολιτών για την οποία συζητάμε στο πλαίσιο των Επιτροπών Διαβούλευσης αλλά και τον κάθε πολίτη και ειδικότερα για όσους από εσάς είστε σε άμεση επαφή μαζί του.

Ένα άλλο θέμα το οποίο θα ήθελα να θίξω στο ζήτημα των σχέσεων του Δήμου με τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών είναι η διαδικτυακή επικοινωνία και πληροφόρηση. Το διαδίκτυο είναι ένας από τα βασικά μέσα με τα οποία η Κοινωνία Πολιτών πλέον συνεννοείται, διαβουλεύεται, οργανώνει και οργανώνεται, διαχέει καλές πρακτικές. Οι Δήμοι πρέπει να κάνουν πολύ δρόμο πάνω σε αυτό το ζήτημα ώστε οι διαδικτυακοί τους τόποι να αποτελέσουν επικοινωνιακούς κόμβους, ενημέρωσης των τοπικών κοινωνιών. Μεγάλη θα είναι η στήριξη την οποία θα έχετε σε αυτόν τον τομέα συνεργαζόμενοι με τοπικές οργανώσεις για τον εντοπισμό προβλημάτων και την ανάδειξη πρακτικών λύσεων. Και γνωρίζετε ότι η έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση είναι το πρώτο στάδιο της λύσης κάθε προβλήματος.

Το κέρδος του Δήμου από την συνεργασία του σε αυτό τον τομέα είναι πολλαπλάσιο του κόστους. Το κόστος δε είναι μηδαμινό και αφορά κυρίως στην εσωτερική οργάνωση και στον ελάχιστο εξοπλισμό που απαιτείται, του Δήμου. Κάντε μία απλή άσκηση, πάρτε μία προσφορά εταιρίας επικοινωνίας και κατόπιν απευθυνθείτε σε κάποια μεγάλα δίκτυα ή συλλόγους και αναλογίσετε ποιός είναι ο κοινωνικός αντίκτυπος που δημιουργείται σε όρους cost - benefit analysis. Σημειώνω τα στοιχεία αυτά πέραν των άλλων σημαντικών προτερημάτων που ανέφερε στην ομιλία της η κα. Χατζή προηγουμένως συμπληρώνοντας ότι έχετε να μάθετε αρκετά από τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών γενικότερα στα ζητήματα υλοποίησης δράσεων με το ελάχιστο κόστος. Μέχρι πρότινος χρήματα υπήρχαν και οι Δήμοι έμαθαν να λειτουργούν με αυτό το σκεπτικό. Τώρα που τα πράγματα άλλαξαν χρειάζονται know - how. Οι Οργανώσεις τις Κοινωνίας Πολιτών δρουν από συστάσεώς τους με ελάχιστους οικονομικούς πόρους και αποτελούν πηγή καινοτομίας σε αυτόν τον τομέα που θα την χρειαστείτε. Προηγουμένως μίλησε η κα. Χατζή για το πως υλοποιεί το ΕΡΓΟ ΠΟΛΙΤΩΝ δράσεις με τους δήμους. Σας πληροφορώ ότι για τις ίδιες δράσεις που υλοποιούνται με την συνεργασία των οργανώσεων θα θέλατε πενταπλάσιο προϋπολογισμό με αμφίβολα αποτελέσματα, όπως προκύπτει από διεθνείς και ευρωπαϊκές στατιστικές. Άρα λοιπόν η συνεργασία των Δήμων με τις Οργανώσεις της Κοινωνίας έχει αντικειμενικά μετρήσιμη βάση και δεν πρόκειται για μία ευκαιριακή ή πελατειακού τύπου πρακτική.

Επιστρέφοντας στις Δημοτικές Επιτροπές Διαβούλευσης θα ήθελα να τονίσω ότι αυτές φορούν σε θέματα διαβούλευσης και όχι κάποιου άλλου τύπου συνεργασία. Οι συνεργασίες προβλέπονται ρητώς στον Καλλικράτη, στις διοικητικές υποδιαιρέσεις των Δήμων δηλαδή, στις Δημοτικές και Τοπικές Κοινότητες. Εκεί ρητώς αναφέρεται στην συνεργασία τονίζοντας ότι τα Δημοτικά και τα Τοπικά συμβούλια συνεργάζονται με τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών. Θα μου πείτε η διαβούλευση δεν είναι συνεργασία; Ναι συνεργασία είναι αλλά δεν είναι αυτό που εμείς αντιλαμβανόμαστε ως συνεργασία όπως την έχουμε περιγράψει μέχρι τώρα. Είναι άλλο πράγμα η διαβούλευση άλλο πράγμα η συνεργασία. Εμείς έχουμε μεταφράσει την διαβούλευση σε συνεργασία, δεν είναι έτσι. Οι επιτροπές διαβούλευσης είναι επιτροπές διαβούλευσης, δεν είναι επιτροπές συνεργασίας.

Συνήθως η συνεργασία όλων των Ν.Π.Ι.Δ. δηλαδή του ιδιωτικού χώρου της κοινωνίας, η συνεργασία γίνεται σε βάση κάποιου συγκεκριμένου κεντρικού προγράμματος. Δηλαδή για να το πω έτσι για να γίνει κατανοητό δεν πάει ο εργολάβος που φτιάχνει δρόμους στο Υπουργείο και του λέει ας φτιάξουμε ένα δρόμο εδώ, το κράτος προκηρύσσει το έργο και ζητάει επ' αυτού προσφορές. Το ίδιο πρέπει να ισχύει και όταν έχουμε παραγωγή κοινωνικών δράσεων όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση των δήμων, οι οποίοι πλέον έχουνε πάρει κομμάτι της κοινωνικής πολιτικής πάνω τους και θα πρέπει να προχωρήσουν σε έναν κεντρικό σχεδιασμό που ενδεχομένως θα κληθούν να στηρίξουν την υλοποίησή του οι ενεργοί πολίτες και οι οργανώσεις τους. Αυτός ο τρόπος λειτουργίας από ΠΑΝΩ ΠΡΟΣ ΤΑ ΚΑΤΩ αποτελεί υποχρέωση των Δήμων. Από την άλλη πλευρά θα υπάρχουν από την πλευρά των Οργανώσεων προτάσεις κοινωνικής πολιτικής δηλαδή, θα έχουμε μία λειτουργία από ΚΑΤΩ ΠΡΟΣ ΠΑΝΩ. Τον τόπο συνάντησης των δύο αυτών κατευθύνσεων συνιστούν οι θεσμοί διαβούλευσης και συνεργασίας. Το τελικό πρόγραμμα ούτε είναι δυνατόν να το κατευθύνει αποκλειστικά η Κοινωνία Πολιτών ούτε όμως ο Δήμος χωρίς την διαβούλευση και την συνεργασία μαζί της. Πάρα πολλές οργανώσεις, όπως είπαμε προηγουμένως στα ζητήματα της καινοτομίας, της επιχειρηματικότητας ακόμα και της τοπικής ανταγωνιστικότητας έχουν αναπτύξει προγράμματα και τρόπους τους οποίους εσείς, υπάρχει περίπτωση να μην έχετε υπολογίσει, προγράμματα που θα μπορούσαν να συνάδουν με τον κεντρικό σχεδιασμό να τον βελτιώνουν και να τον καθιστούν αποτελεσματικότερο. Άρα λοιπόν οι θεσμοί προκαλούν γόνιμη διάδραση. Συνεπώς η μία κατεύθυνση αυτή του Δήμου, στοχεύει στην αποτελεσματικότητα σε σχέση με τον μη κατακερματισμό οικονομικών πόρων και δράσεων και ξεκινάει από πάνω προς κάτω ώστε να ξέρει η Κοινωνία Πολιτών το βασικό πλαίσιο δράσης και την ίδια στιγμή ο δήμος θα πρέπει να αλιεύει καινοτομία από την Κοινωνία Πολιτών, διαδικασία που ξεκινάει από κάτω προς τα πάνω.

Εδώ ακριβώς ο ρόλος των γραφείων εθελοντισμού ή γραφείων κοινωνικής οικονομίας ή γραφείων 3ου Τομέα που συμπεριλαμβάνει όλον τον χώρο της κοινωνικής οικονομίας και του εθελοντισμού, γίνεται κομβικός. Αυτά τα γραφεία θα λειτουργούν και υπάρχει η δυνατότητα να φτιαχτούν μέσα στους δήμους. Εμείς τι λέμε; Αυτή τη δυνατότητα που υπάρχει θα πρέπει να συνδυαστεί με το ζήτημα των μητρώων δηλαδή, καλούνται οι δήμοι, δεν ξέρω ίσως κάποιοι από εσάς έχετε ήδη ξεκινήσει, να προχωρήσουν στην καταγραφή των οργανώσεων, των συλλογικοτήτων του Δήμου σας. Αυτό προς το παρόν, το μητρώο δεν είναι ούτε μητρώο αξιολόγησης, ούτε μητρώο πιστοποίησης, ούτε τίποτα άλλο. Είναι ένα διευθυνσιολόγιο, ώστε να ξέρεται τι γίνεται στην περιοχή σας. Πόσες οργανώσεις εδρεύουν, πως και σε ποιο τομέα δραστηριοποιούνται διενεργώντας μία χαρτογράφηση χωρίς αποκλεισμούς και στερεότυπα.

Εδώ θα ήθελα να σας πω ότι η πρακτική την οποία προτείνει το Έργο Πολιτών είναι να μην σπάσει το μητρώο ανά τομέα κοινωνικού έργου, άλλα να φτιαχτεί καταρχήν ένα συνολικό το οποίο θα το διαχειρίζεται το γραφείο εθελοντισμού, με τους υποκαταλόγους του ανά τομέα δράσης. Το γραφείο εθελοντισμού θα είναι στελεχωμένο με σκοπό την διαχείριση, την διατήρηση και την επικοινωνία, πρωτίστως στην βάση των συμπεριφορών που συζητήσαμε προηγουμένως. Γνωρίζω ότι είναι πάρα πολύ δύσκολο διότι ακούω ότι πάρα πολλοί δήμοι, δεν ξέρω ίσως και κάποιοι από εσάς, έχουν έλλειψη προσωπικού. Βεβαίως το κύριο στοιχείο της στελέχωσης δεν είναι το ποσοτικό αλλά κυρίως το ποιοτικό. Αλλά από κάπου πρέπει να ξεκινήσετε. Σας είπα εξαρχής ότι ο Καλλικράτης είναι καλό αλλά νέο πρόγραμμα, το οποίο θα εκκινήσετε αναγκαστικά όπως μπορείτε και συν τω χρόνω θα βρεθούν οι βέλτιστες λύσεις.

Επιστρέφοντας στην διαχείριση του μητρώου θα ήθελα να σας πω ότι η κοινωνία πολιτών και οργανώσεις της είναι ένας χώρος ελευθερίας, με συχνές αλλαγές. Υπάρχει περίπτωση τώρα να είναι πρόεδρος ο κ. Τάδε και μετά από 5 ή 6 μήνες να είναι πρόεδρος ο κ. Δείνα ή να έχει βρει φτηνότερο νοίκι ή τσάμπα έδρα ή χορηγία και μέσα σε 10 μέρες να έχει αλλάξει διεύθυνση. Σημαίνει δηλαδή ότι όποιος τηρεί αυτό το διευθυνσιολόγιο, το τηρεί δυναμικά, όχι αυτά τα χάλια που βλέπουμε κρεμασμένες οργανώσεις σε διάφορα υπουργεία και ούτε τα email λειτουργούν, ούτε τα τηλέφωνα απαντάνε. Τα πήρανε κάποια στιγμή, καταγράψανε κάποιες οργανώσεις, τις περάσανε εκεί. Βεβαίως άλλες έχουν κλείσει, άλλες δεν υπάρχουνε, άλλες αλλάξανε προέδρους κτλ. Αυτά δεν είναι Μητρώα. Άλλωστε για εσάς το έργο είναι πιο εύκολο, γιατί εσείς θα λειτουργείται σε ένα τοπικό πλαίσιο.

Επίσης σημαντικό είναι και θα το επαναλάβω, ότι δεν μπορείτε να έρθετε πλέον σε καμία επαφή της προκοπής με την κοινωνία πολιτών εάν δεν έχετε εν πλήρη λειτουργία ένα δυναμικό site. Είναι ένα πρόβλημα το οποίο το συναντήσαμε τώρα καταγράφοντας τους δήμους και τις διευθύνσεις κλπ. Το ζήτημα είναι ότι εδώ, συγγνώμη που θα σας το πω, είσαστε 10 χρόνια πίσω από τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών. Τα μη ενημερωμένα και διαδραστικά site των δήμων που βλέπουμε ακόμα κρεμασμένες παρωχημένα νέα και δράσεις καλύτερα να μην υπήρχαν. Πρέπει λοιπόν και το ζήτημα της ηλεκτρονικής επικοινωνίας με τον πολίτη στο γραφείο του εθελοντισμού αποτελεί βασική προϋπόθεση. Θα σας πει ο κ. Τακτικός διάφορους ανέξοδους ή επιδοτούμενους τρόπους υλοποίησης τέτοιων σχεδίων. Ένα επίσης θέμα είναι ότι όταν συνεργάζεστε με τις οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών θα σας ανοίξουν διόδους για την χρήση προγραμμάτων.

Σε αυτό το σημείο γίνεται πλέον αναγκαία η ύπαρξη δημοτικής δομής για την εξεύρεση και υλοποίηση προγραμμάτων. Δηλαδή νέοι πολλοί πόροι στο δήμο. Βέβαια για να συμβεί αυτό χρειάζεται πάλι μια δομή στήριξης που πρέπει να συστήσει ο δήμος σε συνεργασία με το γραφείο εθελοντισμού. Τέτοιες δομές συνήθως υπάρχουν στην αναπτυξιακή εταιρεία του δήμου όπου υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι ασχολούνται με την παρακολούθηση για παράδειγμα ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Το ΕΡΓΟ ΠΟΛΙΤΩΝ αυτή τη στιγμή και το Παρατηρητήριο που σας προανέφερα ασχολείται με αυτό το ζήτημα, καθώς και το ζήτημα της Διαχειριστικής Επάρκειας, που αποτελεί ακόμα πρόβλημα για τους Δήμους. Πολλές φορές προτάσεις των δήμων σε τέτοια προγράμματα ισχυροποιούνται σημαντικά όταν γίνονται σε συνεργασία με ετέρους Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών, καθώς ωριμάζει η πρόταση. Και ωρίμανση σημαίνει, ότι προετοιμάζεις τους φορείς που συμπεριλαμβάνονται σε ένα πρόγραμμα και ειδικότερα σε αυτά τα προγράμματα κοινωνικής οικονομίας, που αφορούν σε θεσμούς αλληλεγγύης, πολιτισμό, περιβάλλον... δηλαδή, εδώ έχουμε τέσσερις βασικούς τομείς που η κοινωνία πολιτών συμβάλλει και στην ωρίμανση και στην υλοποίηση.

Από την Εισήγηση του κ. Βασίλη Τακτικού

Ο Καλλικράτης εισάγει ένα πολύ σοβαρό νέο θεσμό αυτόν την συμμετοχικής δημοκρατίας θα έλεγα, με την Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης. Για πολλούς δήμους αυτό μπορεί να μην σημαίνει τίποτα απλώς συστήνουν μία επιτροπή, συμμετέχουν και κάποιοι σύλλογοι, συνέρχεται μία ή δυο φορές το χρόνο, την λαμβάνουμε, δεν την λαμβάνουμε υπόψη και περνάει στα πολύ χαμηλά. Ένας δήμος όμως που εμβαθύνει σε αυτό τον θεσμό όπου λειτουργεί ουσιαστικά η επιτροπή θα μπορούσε να καλύψει τα «ελλείμματά» του, να το πω έτσι σχηματικά, μέσα από την δυναμική σχέση με την Κοινωνία Πολιτών. Θα μπορούσε να την καλύψει με την εξεύρεση ανθρώπινων πόρων και με την δημιουργία κοινωνικού κεφαλαίου αλλά και οικονομικών πόρων μέσω των ευρωπαϊκών προγραμμάτων, μέσω του ΕΣΠΑ διότι αυτός ο δήμος θα γίνει ικανός να μπει ανταγωνιστικά στο χώρο και ιδιαίτερα να κάνει πολιτικές εκεί που οι περισσότεροι δήμοι χωλαίνουν, όπως στο περιβάλλον, στους θεσμούς αλληλεγγύης και που εκεί θα πρέπει να δοθεί και η απάντηση, στην κρίση και στην λιτότητα.

Οι περισσότεροι δήμοι διατυμπανίζουν το πρόσχημα ότι είμαστε σε περίοδο λιτότητας άρα θα πάμε στα τελείως απαραίτητα. Έτσι κόβουν από την ανάπτυξη σε όλα τα πεδία. Αυτό βλέπω στον δικό μου δήμο καταρχήν, γιατί πρόσφατα κάναμε δημοτικό συμβούλιο και είμαστε στην φάση όπως όλοι οι δήμοι που καταρτίζουμε το τεχνικό μας πρόγραμμα και τον προϋπολογισμό. Το μότο είναι «δεν υπάρχουν πόροι περιορίστε τα πάντα», η ανάπτυξη είναι πολυτέλεια. Μια τέτοια αντίληψη περί πολυτέλειας περνάει και στα ζητήματα κοινωνικής πολιτικής. Συνεπώς κάνουμε τα απολύτως απαραίτητα και αυτά που οπωσδήποτε πρέπει να γίνουν και τέλος. Υπάρχει όμως και ένα άλλο κομμάτι δράσης που αν αφιερώσεις μόνο το 10% των πόρων θα μπορούσε ένας δήμος να προετοιμαστεί κατάλληλα ώστε να απορροφήσει τους έκτακτους πόρους, με ώριμες μελέτες και τη συμμετοχή της κοινωνίας ώστε να μπορέσει να διεκδικήσει τέτοια προγράμματα.

Για παράδειγμα η αναζωογόνηση των αστικών κέντρων που μπορεί να βγει είτε άμεσα είτε έμμεσα από τα προγράμματα περιβάλλοντος, τα οποία απαιτούν μία προετοιμασία και την συμμετοχή των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών. Εάν ο δήμος όμως σήμερα κάνει τον προϋπολογισμό του και δεν προβλέψει στον προϋπολογισμό του και δεν διαθέσει ούτε ένα € για μία διαγνωστική μελέτη, προκαταρκτική δηλαδή που απαιτείται, πώς θα είναι έτοιμος μετά να διεκδικήσει ένα πρόγραμμα. Άρα θα είναι ανέτοιμος και οι πόροι θα καταλήξουν στην περιφέρεια που θα τους διαχειριστεί στην πλειονότητα των περιπτώσεων σε έργα υποδομής, δρόμους κτλ. διότι όπως γνωρίζεται οι υποδομές δεν τελειώνουν ποτέ, οι δρόμοι δεν τελειώνουν ποτέ, όσα και χρήματα να είχαμε θα είχαμε ενδεχομένως προτάσεις να κάνουμε τέτοια έργα στο δήμο μας, αλλά αν αφιερώνουμε πάντα όλα τα χρήματα που έχουμε για τέτοιου είδους υποδομές χωρίς να βλέπουμε τα άλλα τα απαραίτητα της πόλης, τις τοπικές προτεραιότητες και ιδιαιτερότητες η ποιότητα ζωής δεν πρόκειται να βελτιωθεί.
Για παράδειγμα, η διαχείριση του αστικού περιβάλλοντος δεν σχετίζεται μόνο την ποιότητα ζωής αλλά και την οικονομική ανάπτυξη. Η οικονομία που αναπτύσσεται, εντός του αστικού και του εγγύς περιαστικού ιστού χωρίς να λαμβάνει υπόψη της τις επιπτώσεις στο περιβάλλον δεν αποτελεί μόνο παράγοντα κατά της βιωσιμότητας των ίδιων των επιχειρήσεων αλλά αυτή η πρακτική εκλαμβάνεται πλέον ως λειτουργική, διαχειριστική και οικονομική αστοχία. Συνεπώς η επένδυση σε άλλα πεδία που στηρίζουν την αειφορία, δίνουν διάρκεια και σταθερές βάσεις στην τοπική οικονομία όπως οι επενδύσεις στο περιβάλλον, καθιστούν την πόλη πιο βιώσιμη και στηρίζονται έτσι μια σειρά από επαγγέλματα, επιχειρηματικές δραστηριότητες μικρομεσαίας κλίμακας, που μπορούν να δώσουν σταθερούς δείκτες ανάπτυξης. Ο δήμος όταν επενδύει στο περιβάλλον δημιουργεί προϋποθέσεις για μια άλλη κοινωνικοοικονομική δομή. Αντίθετα ο δήμος που δεν επενδύει στο περιβάλλον δημιουργεί κοινωνικό και οικονομικό αποκλεισμό σε μια σειρά από κοινωνικά στρώματα που είναι και τα πιο αδύναμα. Κυρίως όμως δεν διευκολύνει με καινοτομικές αντιλήψεις το ζήτημα της απασχόλησης και του γενικότερου κοινωνικού αποκλεισμού.

Ο δήμος που δεν βρίσκει τρόπους που να υποβοηθούν την ένταξη αποκλεισμένων ομάδων μέσα στην τοπική οικονομική δραστηριότητα, εντείνει τόσο τα κοινωνικά όσο και τα οικονομικά τοπικά προβλήματα. Οι αποκλεισμένοι και οι αδύναμες ομάδες έχουν δύο τρόπους να ειδωθούν είτε ως πρόβλημα, το οποίο άλλες φορές αντιμετωπίζεται φιλανθρωπικά και άλλες φορές το κρύβουμε κάτω από το χαλί, αλλά σίγουρα και στις δύο περιπτώσεις πέραν των κοινωνικών επιπτώσεων θα έχουμε μια διαρκή οικονομική αιμορραγία, ή πρέπει να αντιμετωπιστεί ως ένα υπαρκτό και εγγενές κοινωνικό φαινόμενο το οποίο θα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε στη ρίζα του. Διέξοδο σε αυτόν τον προβληματισμό έρχεται να δώσει η Κοινωνική Οικονομία και ο Εθελοντισμός που μέσα από διάφορα προγράμματα ευρωπαϊκά και άλλα παρέχει πόρους οι οποίοι μπορούν να αξιοποιηθούν σε συνεργασία με τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών και τους ενεργούς πολίτες, όπως για παράδειγμα στη Δια Βίου Μάθηση και στην Απασχόληση. Αυτή η συνεργασία με τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών και τους εθελοντές, πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι, δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένας ταμιευτήρας τσάμπα εργατικού δυναμικού. Οι εθελοντές και οι συλλογικότητές τους δεν αποτελούν φθηνό εργατικό δυναμικό για τους δήμους ούτε είναι διατεθειμένοι να προσφέρουν σε όλους τους τομείς των έργων τα οποία προγραμματίζει και υλοποιεί ο δήμος. Οι ενεργοί πολίτες θα προσφέρουν ως εθελοντές εκεί όπου υπάρχει ηθικό κίνητρο, όπως στο περιβάλλον, στους θεσμούς αλληλεγγύης, στη Δια Βίου Μάθηση όπου εκεί πραγματικά η συμμετοχή τους δημιουργεί πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα αναδεικνύοντας τη δυναμική του τοπικού κοινωνικού κεφαλαίου. Άρα ο δήμος εκμεταλλευόμενος αυτό το κοινωνικό κεφάλαιο πρέπει να δημιουργήσει δομές στήριξης και να επινοήσει με τη βοήθεια της Κοινωνίας Πολιτών ηθικά κίνητρα και δράσεις που θα του επιφέρουν τόσο στο κοινωνικό όσο και στο οικονομικό επίπεδο. Επίσης, ο δήμος μπορεί να αξιοποιήσει το κοινωνικό κεφάλαιο μέσα από τη δικτύωση σε μία προσπάθεια διάχυσης της πληροφόρησης από πάνω προς τα κάτω, αλλά και του εναγκαλισμού της καινοτομίας μέσα από ένα σύστημα οριζόντιας επικοινωνίας από κάτω προς τα πάνω. Ένα εξαιρετικό παράδειγμα για την κοινωνική δικτύωση αποτελούν τα αποτελέσματα των μεγάλων δικτύων όπως του facebook ή του twitter, που αναδεικνύουν το επίπεδο της δυναμικής που μπορεί να δημιουργήσει όχι μόνο σε επίπεδο συνεννόησης και επικοινωνίας αλλά και σε επίπεδο μόχλευσης και κινητοποίησης δυνάμεων των πολιτών, που για διαφόρους λόγους ήταν επικοινωνιακά αποκλεισμένοι. Αυτό είναι εφικτό και για τους δήμους. Όπου, η δικτύωσή τους όχι μόνο με τους πενήντα εκπροσώπους της Επιτροπής Διαβούλευσης αλλά και σε σχέση με τη λειτουργία του Μητρώου και του Γραφείου Εθελοντισμού, ο δήμος μπορεί να κινητοποιήσει και να ευαισθητοποιήσει τους δημότες αλλά και να διεκδικήσει από τα υπερβάθμια όργανα της Πολιτείας με μεγαλύτερη δυναμική.

Η συμμετοχική δημοκρατία έτσι όπως την εισάγει ο ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ δεν είναι πολυτέλεια. Είναι προϋπόθεση αύξησης της αποτελεσματικότητας σε ό,τι σχεδιάζει ο δήμος και η τοπική κοινωνία για μια καλύτερη ζωή μέσα από στοχευμένες παρεμβάσεις χωρίς το συνήθη κατακερματισμό ανθρώπινων και οικονομικών πόρων. Άλλωστε δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η οικονομική δράση της Κοινωνίας Πολιτών και των οργανώσεών της στην Ευρώπη και στις προηγμένες χώρες του δυτικού κόσμου αποτιμάται, σε όρους ΑΕΠ, κοντά στο 10%. Αυτές οι χώρες που κινούνται γύρω από τέτοιους δείκτες εμφανίζονται να έχουν μεγαλύτερες αντοχές στις οικονομικές κρίσεις καθώς η Κοινωνική Οικονομία στην ουσία δρα ενισχύοντας το κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας για κάθε χώρα. Οι κοινωνίες με χαμηλό δείκτη, κοντά στο 1-2%, όπως η Ελλάδα έχουν πρόβλημα. Αυτό δεν μπορεί να το συνειδητοποιήσει ακόμα διαχρονικά η κεντρική πολιτική σκηνή, καλόν όμως είναι με την ευκαιρία του ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ να το συνειδητοποιήσουν οι δήμοι, διότι στο επίπεδο αυτό, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, μπορεί να γίνει καλύτερα λόγω της άμεσης επαφής με τις υπηρεσίες και τους τοπικούς άρχοντες. Αν συλλάβουμε αυτήν τη βασική αρχή, υπολογίζουμε ότι θα ανοίξουμε το δρόμο σε μία ώθηση στους ανθρώπινους και στους οικονομικούς πόρους καθώς η όποια κοινωνική επένδυση στο πλαίσιο της τοπικής κοινωνίας μετασχηματίζεται πολλαπλασίως σε οικονομικό όφελος. Εσείς λοιπόν που είσαστε ευαισθητοποιημένοι στα θέματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης μπορείτε να περάσετε ευκολότερα αυτά τα μηνύματα που αποτελούν ένα νέο πολιτισμικό υπόβαθρο, μια νέα νοοτροπία και συμπεριφορά αλλά κυρίως μια νέα πολιτική αντίληψη. Αυτή η νέα πολιτική αντίληψη καλλιεργείται χρόνια στην Ευρώπη και διατίθενται μάλιστα και πόροι για την πραγμάτωσή της, αυτό το γεγονός και ως Παρατηρητήριο της Κοινωνίας Πολιτών μαζί με το ΕΡΓΟ ΠΟΛΙΤΩΝ θέλουμε να το κάνουμε συνείδηση στις τοπικές κοινωνίες συμπαραστεκόμενοι σε κάθε Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης που το επιθυμεί. Το Παρατηρητήριο μπορεί να δίνει γενικότερη και εξειδικευμένη πληροφόρηση σε όλα τα θέματα μέσω των, κατά τομέα δραστηριότητας, ομάδων οι οποίες λειτουργούν ως δεξαμενή πληροφόρησης και γνώσης. Στόχος μας είναι όλο αυτό το υλικό να περνάει αυτομάτως στο διαδίκτυο και να διαχέεται απρόσκοπτα στους πάντες. Ήδη σήμερα λειτουργεί με πάνω από 200 μέλη τα οποία εργάζονται συγκροτημένα και σε λίγες μέρες θα συγκληθεί η ολομέλεια. Στόχος μας επίσης είναι η δημιουργία Περιφερειακών δομών για το Παρατηρητήριο το οποίο κάλλιστα μπορεί να λειτουργήσει ως μία συντεταγμένη τοπική κοινωνική δικτύωση με απαρχή τα μέλη των Δημοτικών Επιτροπών Διαβούλευσης.

Από την συζήτηση

Ερώτηση: Πώς βλέπεται να λειτουργούν ουσιαστικά οι Δημοτικές Επιτροπές Διαβούλευσης;

Απάντηση:

Μ. Χατζή: Πρέπει να αποκτήσει δυναμική η Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης και πέραν από τις θεσμικές συνεδριάσεις του Δήμου. Στο δικό σας χέρι είναι να συνδεθεί με το Παρατηρητήριο και να υπάρξει μια ανατροφοδοτήσει σε καλές πρακτικές.

Β. Τακτικός: Με λίγα λόγια θέλουμε αυτό το σεμινάριο και αυτή η σχέση της Κοινωνίας Πολιτών με τους Δήμους να έχει πρακτικά αποτελέσματα. Και το πρώτο πρακτικό αποτέλεσμα που μπορεί να έχει σε σας είναι να δημιουργηθεί σε κάθε δήμο και σε κάθε επιτροπή διαβούλευσης αυτή η δικτύωση. Είναι εύκολο, υπάρχει το σχέδιο, υπάρχουν συνεργάτες που μπορούν να σας βοηθήσουν και από το Παρατηρητήριο να δημιουργήσετε ένα δίκτυο επικοινωνίας με όλους τους πολίτες. Το δεύτερο πρακτικό αποτέλεσμα είναι να συσταθεί ένα πρόγραμμα ίσως και επιχορηγούμενο από την κοινωνία της πληροφορίας είτε από το περιβάλλον, ως ένα πρόγραμμα διάδρασης Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Κοινωνίας Πολιτών για την ανάπτυξης της Κοινωνικής Οικονομίας. Θα προκηρυχθούν τέτοια προγράμματα. Επομένως μπορείτε να προετοιμάσετε σε πρακτικό επίπεδο πως θα γίνει στο δήμο σας ένα τέτοιο πρόγραμμα. Ανάλογα και με τις μεγαλύτερες ανάγκες που έχετε και εσείς. Άλλοι θα το κάνουν στο περιβάλλον, άλλοι μπορεί να το κάνουν στην ίδια την κοινωνία της πληροφορίας, άλλοι θα το κάνουν γιατί αντιμετωπίζουν κάποια ειδικά κοινωνικά προβλήματα. Δίνω αυτές τις διαστάσεις, όμως υπάρχουν πολύ περισσότερες, επιλέγετε εσείς ένα πρόγραμμα κοινωνικής οριζόντιας συνεργασίας και με τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών με στόχο να εμπλακεί ο ενεργός πολίτης Ένας άλλος πρακτικός στόχος θα μπορούσε να είναι πως η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να κάνει ένα πρόγραμμα συνεργασίας δήμου είτε στην αξιοποίηση ακίνητης περιουσίας και άλλων συγκριτικών πλεονεκτημάτων με ιδιώτες και με τη συμμετοχή της Κοινωνίας Πολιτών και άλλα...

Ερώτηση: Να μας δώσετε ένα παράδειγμα για το τελευταίο;

Απάντηση:

Β. Τακτικός: Έχω ήδη μια εμπειρία που βρίσκεται σε εξέλιξη. Ένα πρόγραμμα στην Πελοπόννησο που συμμετέχουν αρκετοί δήμοι από τις Μυκήνες μέχρι την Αρχαία Ολυμπία, το πρόγραμμα λέγεται «Τόποι, Μύθοι και Άθλοι του Ηρακλή» και αυτό έχει σκοπό να αναδείξει την Μυκηναϊκή πολιτιστική κληρονομιά έχοντας ως βάση ένα μεγάλο brand name της ελληνική μυθολογίας που είναι ο Ηρακλής και ενδιαφέρει πέρα από την Ελλάδα. Είναι παγκόσμιο brand name και έχουμε υπόψη μας τα θεματικά πάρκα που έχουν γίνει σε άλλες χώρες όπως στην Ευρώπη και στην Αμερική και για τον ίδιο τον Ηρακλή, και για άλλους ήρωες. Τώρα που έχουν συγκεντρωθεί σε 4 δήμους αυτές οι περιοχές έχει διευκολυνθεί το εγχείρημα, θα μπορεί να γίνει ένα θεματικό πάρκο σε κάθε δήμο αλλά και μικροί οικισμοί, αντίγραφα της μυκηναϊκής αρχιτεκτονικής. Σε αυτό το πρόγραμμα έχει υπάρξει ήδη ενδιαφέρον ελλήνων και ξένων ιδιωτών. Δηλαδή πέρα από τον κάθε δήμο που μπορεί να αναδείξει τα συγκριτικά του πλεονεκτήματα υπάρχει και ενδιαφέρον από ιδιώτες. Επίσης οι Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών όπου συμμετέχουν, πάνω από 100, έχουν ένα σημαντικό ρόλο στο πολιτιστικό και περιβαλλοντικό κομμάτι και στον τομέα των εκδηλώσεων πολιτισμού και οικολογίας, καθώς αυτή η διαδρομή, έχει σχεδιαστεί ως μια πολιτιστική οικοδιαδρομή από το ένα άκρο της Πελοποννήσου στο άλλο. Η ιδέα αυτή που είναι αποτέλεσμα επεξεργασίας πολλών πολιτιστικών οργανώσεων έχει ξεκινήσει εδώ και τρία χρόνια, έχει κατατεθεί στο Υπουργείο Οικονομίας και παραμένει εκεί για τους γνωστούς λόγους που τα τελευταία τρία χρόνια δεν προχώρησαν τα αναπτυξιακά προγράμματα, ενώ ήταν μέσα στα πρότυπα καινοτόμα σχέδια ανάπτυξης. Ο κάθε τόπος έχει ένα δικό του συγκριτικό πλεονέκτημα για τον πολιτιστικό ποιοτικό τουρισμό, τον αγροτουρισμό, οικοτουρισμό και όλοι φυσικά έχουν δυνατότητα να αναπτύξουν την πράσινη και κοινωνική οικονομία στην βάση της οριζόντιας συνεργασίας Τοπικής Αυτοδιοίκησης και οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών. Ανάλογες πρωτοβουλίες υπήρχαν και σε άλλα μέρη της Ελλάδας θέλοντας να ενισχύσουμε εναλλακτικές μορφές ποιοτικής ανάπτυξης του τουρισμού. Μια ανάλογη ιδέα υπήρξε με τον «Ορφέα» στη Βόρεια Ελλάδα, στην Αλεξανδρούπολη και στην Κομοτηνή συγκεκριμένα, μαζί με την τότε Υπερνομαρχία Ροδόπης - Έβρου. Με τον δήμο Καλλιθέας επίσης έχουμε συζητήσει παλιότερα με τον δήμαρχο ότι θα μπορούσε να γίνει κάτι ανάλογο με τον «Θησέα». Γενικότερα θα έλεγα ότι η ελληνική μυθολογία και ιστορία έχει πολλά ερεθίσματα που μπορούν να αξιοποιηθούν στον πολιτισμό και στον τουρισμό. Αν θέλαμε δηλαδή να αλλάξουμε την μορφή του τουρισμού να την κάναμε ποιοτικότερη και ελκυστική με εναλλακτικούς τρόπο, θα έπρεπε να κατευθυνθούμε σε τέτοιες δράσεις που καθοριστικό ρόλο θα παίξει η Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Ερώτηση: Σχετικά με αυτό που είπατε για την ανάπτυξη, εμείς είμαστε ένας προνομιακός χώρος, με τους Δελφούς και το αλουμίνιο δηλαδή, όλη η περιοχή είναι προνομιακή αλλά με αντικρουόμενους τομείς. Τι λέτε για αυτές τις περιπτώσεις;

Απάντηση:

Β. Τακτικός: Υπάρχει ο όρος οικο-ανάπτυξη. Ένας τόπος μπορεί να αναπτυχθεί με οικολογικές προδιαγραφές και αυτό είναι μειονέκτημα αλλά και το συγκριτικό του πλεονέκτημα. Αρκεί να μην επικρατούν τα στερεότυπα.

Ερώτηση: Εμείς στον δήμο μας φτιάξαμε ένα ειδικό email ώστε να δεχόμαστε τα αιτήματα των πολιτών και προχωρούμε στο στήσιμο ενός site. Αυτό που δεν ξέρουμε είναι πώς να λειτουργήσουμε. Ο τρόπος που θα δεχτούμε τα αιτήματά τους, ο τρόπος που θα συζητιούνται, αυτά που θα κρατάμε γιατί αν αφήσουμε τα περιθώρια, θα πλατειάζουμε. Δηλαδή, πρέπει να οργανωθούμε πάνω στο θέμα.

Μ. Πουλάκης: Η εμπειρία μου στο ΕΡΓΟ ΠΟΛΙΤΩΝ είναι η εξής: Οι άνθρωποι που επικοινωνούν μαζί μας είναι κυρίως μέλη Οργανώσεων. Εμείς έχουμε τρεις τρόπους αλλά βέβαια λειτουργούμε με ένα μεθοδευμένο και συντεταγμένο τρόπο. Έχουμε τα τηλέφωνα, μπορείς να σταματήσεις τα τηλέφωνα; Δεν γίνεται το site και τα emails. Συγκεντρώνουμε τα αιτήματα και τους προβληματισμούς. Απαντάμε βέβαια σε κάθε έναν ξεχωριστά. Μόλις δούμε ότι πυκνώνει το ενδιαφέρον για κάποιο συγκεκριμένο τομέα φέρνουμε το ζήτημα σε κάποιες από τις εθελοντικές επιτροπές, τώρα θα έχουμε και την βοήθεια του Παρατηρητηρίου και ζητάμε τις απόψεις τους και προωθούμε κάποιες καλές πρακτικές. Όταν το ζήτημα υπερβαίνει τις καλές πρακτικές και αφορά στο θεσμικό ή στο υποστηρικτικό επίπεδο, υπάρχει επιτροπή που συντάσσει μελέτες και εισηγήσεις, οι οποίες πάνε στα αρμόδια κρατικά όργανα. Στην δική σας περίπτωση το ζήτημα αφορά στον συσχετισμό του κεντρικού σχεδιασμού του δήμου με στην πληθώρα των αιτημάτων που φέρνουν οι πολίτες σε εσάς και που συγκλίνουν σε κάποιους κοινούς τόπους. Κάποιος πρέπει να τα ομαδοποιήσει και να τα ιεραρχήσει στην βάση της σπουδαιότητάς τους και του προγραμματικού σχεδίου του δήμου. Θα θυμάστε ότι στην δική μου εισήγηση μιλήσαμε για δύο τρόπους. Έχουμε τον σχεδιασμό που γίνεται από τον δήμο που θέτει τις βασικές του προτεραιότητες (από πάνω προς τα κάτω) και έχουμε και τον σχεδιασμό που γίνεται από κάτω προς τα πάνω με τα αιτήματα τις προτάσεις και τις επισημάνσεις της Κοινωνίας Πολιτών. Το σημείο συνάντησης των δύο αυτών αξόνων είναι η επιτροπή διαβούλευσης και όχι μόνο. Για παράδειγμα αν είχατε 200 διαφορετικές Οργανώσεις θα παίρνατε 200 προτάσεις. Πώς θα διαχειριζόσασταν μια τέτοια κατάσταση αν οι προτάσεις εκτιμώντο χωρίς το μπουσούλα ενός προγραμματικού σχεδίου που άλλωστε με αυτό εκλεχτήκατε. Όταν όμως υπάρχει έλλειψη τέτοιου σχεδίου, από πάνω προς τα κάτω, θα βρεθείτε πελαγωμένοι. Διότι οι προτάσεις που έρχονται από κάτω πρέπει να εκτιμηθούν και από πλευράς αναγκαιότητας και από πλευράς καινοτομίας και από οικονομικής πλευράς στο τέλος και αυτό είναι θέμα διαβούλευσης.

Β. Τακτικός: Μην ξεχνάμε ότι τελικά είναι θέμα σωστής επικοινωνίας. Διότι όλες οι προτάσεις τελούν σε περιορισμούς. Αυτό που πρέπει να ξέρει η Επιτροπή Διαβούλευσης είναι πάνω σε ποια γενική βάση κινείται ο προγραμματισμός. Αυτό που πρέπει να ξέρετε εσείς και οι επιτελείς του δήμου είναι να κατηγοριοποιήσετε τα κοινά σημεία, και να ομογενοποιήσετε τις δράσεις.

Ερώτηση: Στην κοινωνική προστασία για παράδειγμα, εμείς στα Τρίκαλα, έχουμε κεντρικό σχεδιασμό και υπάρχουν οι δομές, μπορούμε μέσα από το site να πάρουμε προτάσεις δηλαδή, να δημιουργήσουμε μια κοινωνική διαβούλευση σε κάποιο ζήτημα και να το οργανώσουμε κάποιο πρόγραμμα;

Απάντηση:

Β. Τακτικός: Μα περί αυτού πρόκειται. Αυτό είναι το κομμάτι των θεσμών αλληλεγγύης που μπορεί να αναπτύξει ένας δήμος για να αντιμετωπίσει κοινωνικά προβλήματα. Έχουμε για παράδειγμα το πρόγραμμα «βοήθεια στο σπίτι» που έχουν οι περισσότεροι δήμοι, το οποίο καλύπτει δεν καλύπτει τις ανάγκες της περιοχής. Οι ανάγκες μπορεί να είναι πολλαπλάσιες σε μία κοινωνία. Οι Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών μπορούν να συνεισφέρουν όπως και σε άλλα ανάλογα προγράμματα για ηλικιωμένους, για διάφορες κοινωνικές ομάδες που έχουν προβλήματα και να το κάνουν αποτελεσματικά σε συνεργασία με τον δήμο. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι οι κοινωνικές συμπράξεις ενισχύουν τους θεσμούς αλληλεγγύης. Ενδεχομένως είναι και πιο οικονομικά συμφέρον για τον δήμο να αναθέσει σε μια εξειδικευμένη Οργάνωση της Κοινωνίας Πολιτών τέτοιες υπηρεσίες. Και έχουμε δει στον τομέα της υγείας, ορισμένες οργανώσεις να κάνουν εξαιρετικό έργο. Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορεί η επιτροπή διαβούλευσης να ενθαρρύνει και να προτείνει τέτοια προγράμματα ώστε ο δήμος να συνεργαστεί με τέτοιες οργανώσεις ώστε να τις ενισχύσει ή ακόμη και να διεκδικήσουν μαζί σχετικά προγράμματα. Μπαίνει δηλαδή μέσα στον σχεδιασμό της τοπική συνεργασίας, η διεκδίκηση τέτοιων προγραμμάτων.

Ερώτηση: Εμείς στον δήμο Καλλιθέας για παράδειγμα, είμαστε 270.000 κάτοικοι. Μόνο οι μετανάστες που υπάρχουν είναι περίπου το 40% των κατοίκων. Νομίζω ότι πολλά θα κριθούν από την ενημέρωση των πολιτών, από το κάθε κοινωνικό επίπεδο που υπάρχει σε κάθε δήμο. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν να φάνε. Στον δήμο μας υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν στέγη. Μένουν στον δρόμοι και οι πλατείες αλλά όταν ο άλλος δεν έχει να φάει δεν το ενδιαφέρει τίποτα. Εκεί αρχίζουν τα σοβαρά κοινωνικά προβλήματα. Έκανα μια πρόταση προσωπικά εγώ στην παράταξη, με αφορμή αυτό, αν μπορούμε να φτιάξουμε, να στήσουμε ένα χώρο εστίασης. Είπαμε κιόλας ότι θέτουμε τον εαυτό μας εθελοντικά σε αυτή την υπηρεσία. Ξεκινήσαμε να κάνουμε αυτό το πρόγραμμα και έχουμε πρόβλημα με το διαδικαστικό, δεν μας επιτρέπεται από την Πολιτεία να εκταμιεύσουμε χρήματα για αυτό το σκοπό. Αυτά τα προγράμματα που είπατε προηγουμένως μπορούν να μας δώσουν λύση;

Απάντηση:

Β. Τακτικός: Σαφώς. Να εξετάσουμε το πρώτο θέμα αν μπορεί να το κάνει ο δήμος. Ναι μπορεί να το κάνει, το νομικό μπορεί το ξεπεράσει, μέσω της κοινωφελούς εταιρείας. Από εκεί και πέρα η κοινωφελής εταιρεία του δήμου θα καλέσει τις Οργανώσεις οι οποίες είναι διατεθειμένες να συμμετάσχουν από την παρασκευή μέχρι την διανομή, δηλαδή το μεγαλύτερο κόστος θα καλυφθεί μέσα από την εθελοντική προσφορά. Ακόμα μπορεί οι ίδιοι πολίτες και οι σχετικές επιχειρήσεις της Καλλιθέας να προσφέρουν τρόφιμα. Άρα με πολύ μικρότερο κόστος, αν ο δήμος συνεργαστεί με τις οργανώσεις θα έχει αποτελέσματα.

Συμμετέχων: Εμείς έχουμε ήδη προχωρήσει σε κάτι τέτοιο, το έχουμε ονομάσει το ψυγείο της κοινότητας. Είναι ένας χώρος ο οποίος εδρεύει στην περιοχή του Πικερμίου και λειτουργεί με εθελοντές και παρέχει τρόφιμα, ρούχα παιχνίδια που εξασφαλίζονται από χορηγίες σε είδος της τοπικής αγοράς. Καταγράφονται οι οικογένειες που έχουν ανάγκη και όλα παρέχονται δωρεάν. Έχουμε ενεργοποιήσει κυρίως εθελοντές στην περιοχή και βιομηχανικές μονάδες αλλά και τους απλούς κατοίκους. Τα δύο προβλήματα που είχαμε και έπρεπε να τα λύσουμε ήταν ο χώρος που ευτυχώς εξασφαλίστηκε και οι εθελοντές οι οποίοι αυτοενεργοποιήθηκαν από μόνοι τους. Στην πορεία ίσως αυτό θα μπορούσε να ενταχθεί ίσως σε ένα πρόγραμμα αλλά με μικρά βήματα βλέπουμε πως ήδη λειτουργεί, το ξεκινήσαμε χωρίς κάποια επισημότητα και θα δούμε στην πορεία.

Ερώτηση: Εγώ θέλω να σας ρωτήσω πάνω στο θέμα της πρωτοβάθμιας φροντίδας, τώρα που περιμένουμε και το νόμο που θα βγει, να δούμε τι ακριβώς θα προβλέπει και ο νόμος αυτός. Το πρόγραμμα μας σαν δήμος Ηρακλείου ήταν να πάμε να αγοράσουμε μια κινητή μονάδα πρόληψης πρωτοβάθμιας φροντίδας, το οποίο σήμερα έμαθα ότι το έχουν κάνει διάφοροι δήμοι μεταξύ και αυτών και η Μητρόπολη Αθηνών. Την οποία έχουμε πρόβλημα εμείς να την εντάξουμε σε κάποιο πρόγραμμα (την κινητή μονάδα). Παρόλο που το ΕΣΠΑ και σύμφωνα με τον ιατρικό εξοπλισμό, προβλέπει κινητές μονάδες. Εμείς έχουμε ενεργοποιήσει διάφορους φορείς για να καλύψουνε αυτό το κόστος. Και ήθελα τώρα επί τη ευκαιρία που τα λέτε αυτά αν υπάρχει κάποιο πρόγραμμα ή δυνατότητα πάνω σε αυτό γιατί υπάρχουν πολλά απομακρυσμένα χωριά; Το κόστος είναι περίπου 25.000 - 30.000 ευρώ.

Απάντηση:

Β. Τακτικός: Δεν είμαι πρόχειρος αυτή την στιγμή να απαντήσω σε ένα τόσο εξειδικευμένο ζήτημα γνωρίζω όμως ότι θα βγούνε προγράμματα για την υγεία. Επίσης γνωρίζω ότι αρκετά τέτοια προγράμματα λειτουργούν με ιδιωτικές χορηγίες, θα έπρεπε να πριν από τα προγράμματα να εξαντλείται τις όποιες πιθανότητες και σε αυτόν τον τομέα μέσω τις δικτύωσης και με τον ιδιωτικό τομέα. Το Παρατηρητήριο της Κοινωνίας Πολιτών που στηρίζεται από ΕΡΓΟ ΠΟΛΙΤΩΝ, έχει στόχο να βοηθήσει και προς αυτή την κατεύθυνση. Η δικτύωση είναι το κλειδί. Το να οργανώσουμε ένα σύστημα επικοινωνίας το οποίο δεν θα έχει αποκλεισμούς και κλειστά κυκλώματα πληροφόρησης γύρω από τα χρηματοδοτικά προγράμματα, ευρωπαϊκά και άλλα. Υπάρχει γνώση και πληροφόρηση η οποία διαχέεται σε πολύ λίγους σχετική με τα προγράμματα και αυτό το απόστημα πρέπει να σπάσει. Και εδώ αναδεικνύεται η σημαντικότητα της συνεργασίας σας με τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών όταν αντί να τις εκλαμβάνεται ως ανταγωνιστές να προωθείται από κοινού προγράμματα. Υπάρχουν πολίτες, εθελοντές όπως θέλετε πέστε τους που μπορούν να δώσουν γνώση και κυρίως να διαχύσουν την πληροφόρηση. Το ζήτημα είναι να τους δικτυώσουμε και να τους δώσουμε βήμα. Και αυτό είναι ένα από τα πρώτα ζητήματα που μας απασχολεί ως Παρατηρητήριο στη σχέση του μαζί σας και στην μέγιστη αξιοποίηση αυτής της συνεργασίας μεταξύ Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών

Ερώτηση: Εγώ συγκεκριμένα στην υπηρεσία μου στο Δήμο Άγιων Αναργύρων και Καματερού ασχολούμαστε με θέματα υγείας και πρόνοιας και κοινωνικού αποκλεισμού και με την έρευνα σχετικών επιδοτούμενων προγραμμάτων. Τι θα μπορούσε να γίνει στο πεδίο της διευκόλυνσης της αναζήτησης τέτοιων πληροφοριών; Επίσης πέρα από τα επιχορηγούμενα προγράμματα, υπάρχουν και πράγματα που μπορούν να κάνουν οι δήμοι με μικρό κόστος τουλάχιστον σε κάποιους τομείς, τι γίνεται με αυτά;

Απάντηση:

Μ. Πουλάκης: Να σας πω ότι το ΕΡΓΟ ΠΟΛΙΤΩΝ ήδη από τα τέλη του 2010 έχει ανάρτηση σε ειδική ιστοσελίδα του site του για την Κοινωνική Οικονομία σχετική πληροφόρηση για τα προγράμματα που βγαίνουν, η οποία ανανεώνεται από τον υπεύθυνο του ΕΡΓΟΥ ΠΟΛΤΩΝ κ. Ν. Κλάδη. Από τον Φεβρουάριο του 2011, με την σύσταση του Παρατηρητηρίου της Κοινωνίας Πολιτών, οι 15 εθελοντικές ομάδες εργασίας, άλλη για το περιβάλλον, άλλη για τον πολιτισμό, θα δίνει ελεύθερα αυτή την πρωτογενή πληροφόρηση. Σε ότι αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησης αυτό αφορά στη διαβούλευση δηλαδή, σε συζήτηση - τι προτάσεις έχετε - που αρκετές Οργανώσεις θα σας τις στείλουν γραπτώς. Μέσα από αυτές θα δείτε ότι θα βγουν πολλά καινοτόμα σχέδια, τόσο ως ιδέες όσο και ως οικονομική υλοποίησή τους. Συλλέγουμε καλές πρακτικές από τον Έβρο μέχρι την Κρήτη, κάποιες υπάρχουν ήδη στο διαδίκτυο κάποιες μπορούμε να παραδώσουμε σε σεμινάρια όπως το σημερινό σε συνεργασία με τους δήμους σας το ΕΡΓΟ ΠΟΛΙΤΩΝ και το Παρατηρητήριο, επί τόπου.

Ερώτηση: Με το παράδειγμα που φέρατε πριν για τον Ηρακλή. Εμείς στην Εύβοια θέλουμε να εκμεταλλευτούμε τα βυζαντινά μονοπάτια, έχουμε αρκετά, από το Αλιβέρι μέχρι τη νότια Εύβοια και άκουσα αυτό το παράδειγμα που φέρατε και επειδή υπάρχει μέσα στο μυαλό μας αυτό το σχέδιο.

Απάντηση:

Β. Τακτικός: Υπάρχουν προγράμματα θεματικού τουρισμού στην συγκεκριμένη περίπτωση θεματικού θρησκευτικού ιστορικού πολιτιστικού τουρισμού. Αυτά τα προγράμματα προκηρύσσονται από το ΕΣΠΑ και από την Περιφέρεια. Αν θυμάμαι καλά ήταν στο πρόγραμμα του κεντρικού σχεδιασμού του Υπουργείου Τουρισμού και του ιδίου του Πρωθυπουργού, ο οποίος είχε μιλήσει εκτενώς για την ανάπτυξη του θεματικού τουρισμού και του θρησκευτικού, τομέας ο οποίος παραμένει ανεκμετάλλευτος. Δυστυχώς επειδή δεν προτάσσονται τέτοια σχέδια, μόνο η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να τα προωθήσει καθόσον δεν φαίνεται να αποτελούν κάποια ειδική προτεραιότητα και τα όποια σχέδια έχουν μείνει στα χαρτιά. Τώρα ίσως κάποιοι με κάποια άλλη νοοτροπία να αρχίσουν να το σκέπτονται. Αρκεί κάποιος να δει το αυξημένο τουριστικό ενδιαφέρον στα Μετέωρα, για να καταλάβει τη σημασία του θεματικού τουρισμού και ειδικότερα του θρησκευτικού. Ωστόσο έχει μεγάλη σημασία πως σχεδιάζεις ένα πρόγραμμα, την αρχιτεκτονική του, αν μέσα σε αυτό εξασφαλίσεις συνεργασίες με φορείς που μπορούν να παράξουν πολιτιστικό ψηφιακό απόθεμα, ιδρύματα, σωματεία τα τελικά οφέλη για την περιοχή θα είναι πολλαπλασιαστικά. Υπάρχουν φορείς που ασχολούνται με την πολιτιστική κληρονομιά, 100 και 150 χρόνια, μπορείτε να φανταστείτε η συνεργασίας με τέτοιες συλλογικότητες τι αξία μπορεί να προσδώσει στο εγχείρημα. Διότι όταν μιλάμε για το τοπικό πολιτιστικό περιεχόμενο στην ουσία μιλάμε για το brand name του τόπου σας.

Ερώτηση:

Για τα ΑΜΕΑ, υπάρχουν ειδικές κατηγορίες. Πως μπορούμε να εντάξουμε όλες αυτές τις ειδικότητες σε ένα πρόγραμμα. Κάποιοι το έχουν λύσει το πρόβλημα, εμείς δεν μπορούμε;

Απάντηση:

Β. Τακτικός: Το πακέτο σχετικά με τα προγράμματα επανένταξης και κοινωνικού αποκλεισμού δεν έχει ακόμη προκηρυχθεί και ένα μεγάλο μέρος είναι του υπουργείο Εργασίας. Επίσης είναι σε εξέλιξη και σχετικά προγράμματα του υπουργείου Υγείας. Εκεί μπορείτε να δείτε με ποιους φορείς μπορείτε να συνεργαστείτε. Ενδεχομένως να συμφέρει τον δήμο να μην συστήσει από την αρχή μια υπηρεσία στην βάση αυτών των προγραμμάτων, αλλά να υιοθετήσει μια υφιστάμενη δομή της Κοινωνίας Πολιτών και μέσω αυτής να υλοποίηση το πρόγραμμα, εξοικονομώντας έτσι υπέρ του έργου το γραφειοκρατικό κόστος που πολλές φορές φθάνει το 30% της χρηματοδότησης.

Μ. Πουλάκης: Αυτό που ανάφερε ο κ. Τακτικός είναι πραγματικά αυτό που αποκαλούμε αλλαγή νοοτροπίας και συμπεριφορών που βλέπεται ότι αποτιμάται αυτομάτως σε οικονομικό μέγεθος. Επίσης άλλο ένα ζήτημα για όλα αυτά τα προγράμματα είναι το ζήτημα της βιωσιμότητας. Παρατηρείται πολύ συχνά το φαινόμενο, να τελειώνουν οι πόροι ενός προγράμματος, και να τελειώνει και η παρεχόμενη υπηρεσία. Αυτό αφήνει την κατάσταση χειρότερη από ότι την παρέλαβε. Θα ήταν καλύτερα να στηριχθεί με μικρό κόστος μία υφιστάμενη δομή, η οποία μπορεί να είναι μια Οργάνωση της Κοινωνίας Πολιτών ώστε να επιμηκυνθεί ο χρόνος προσφοράς προς τον πολίτη. Οι άνθρωποι και ειδικά οι έχοντες ανάγκη δεν είναι πειραματόζωα, να τους προσφέρεις υποστήριξη να οργανώνουν τη ζωή του βάση αυτής και μετά να τους λες μας τελειώσανε τα λεφτά, τέλος. Και εντάξει το φαγητό, θα το αναλάβει μετά η εκκλησία ή οποιοσδήποτε άλλος, αλλά με τις ειδικές δομές στήριξης των προγραμμάτων το πρόβλημα είναι τεράστιο. Γενικώς θα έλεγα ότι πρέπει να λειτουργήσει επιτέλους στην οικονομία μας η αρχή της συμπληρωματικότητας και να μην προσπαθεί κάποιος να τα κάνει όλα από μόνος του. Δηλαδή η τοπική αυτοδιοίκηση από μόνη της, μία οργάνωση από μόνη της ή το κράτος από μόνο του. Διότι τότε έχουμε κατακερματισμό των διαθέσιμων ανθρώπινων και οικονομικών πόρων και μηδενική οικονομία κλίμακας. Αντίθετα πρέπει να συνθέσουμε. Και να συνθέσουμε κυρίως και στην εσωτερική λειτουργία του δήμου και ειδικότερα στις σχέσεις και στα προγράμματα με τις δύο πλέον καλλικρατικές δημοτικές εταιρείες, όπου και εκεί παρατηρείται κατακερματισμός πόρων και δράσεων.

Ερώτηση: Οι δήμοι μέχρι τώρα έψαχναν να βρουν προγράμματα και χρηματοδοτήσεις για κτίρια, και άλλες υποδομές και όλα αυτά, τώρα όμως δεν μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε και τώρα παρακαλάμε να τα νοικιάσουμε. Τι θα γίνει με αυτά;

Β. Τακτικός: Μια καλή πρακτική όσα δεν νοικιάζονται αντί να τα αφήνουν να ρημάζουν να τα παραχωρούν για δράσεις τις Κοινωνίας Πολιτών. Θεωρώ ότι είναι πολιτικά πιο ευφυές σε τέτοιες περιπτώσεις ο δήμος να αξιοποιεί την περιουσία του παραχωρώντας την σε ότι πιο οργανωμένο υπάρχει στην τοπική κοινωνία. Του δίνει στέγη δίνει νέα ώθηση στην τοπική κοινωνική οικονομία και προβάλλεται. Αρά ταύτα οι τοπικοί άρχοντες πολλές φορές βλέπουν ως πολιτικούς ανταγωνιστές τους τα επιφανή μέλη των οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών και εδώ είναι ένα άλλο πρόβλημα αντίληψης και συναντίληψης. Είναι η γάγγραινα της «κλειστής διακυβέρνησης», που έχει τα γνωστά σημερινά αποτελέσματα. Ο τοπικός άρχοντας που για τους λόγους που προανέφερα θα προσπαθήσει να δημιουργήσει προβλήματα σε μία δραστήρια οργάνωση του δήμου του, θα την οδηγήσει το πολύ - πολύ απέναντι του και θα την ισχυροποιήσει ανάγοντάς την σε πολιτικό αντίπαλο, δηλαδή θα αυξήσει την πολιτική και κυρίως την κοινωνική αντιπολίτευση στον τόπο του.

Μ. Πουλάκης: Κάθε τόσο όπως συζητάμε εντοπίζεται και ένα στερεότυπο. Μέχρι στιγμής τα πολιτικά πρόσωπα από πού αναδεικνύονται; Μέσα από το έργο τους και μέσα από συλλογικότητες, είτε κομματικές, είτε επαγγελματικές είτε συντεχνιακές είτε πανεπιστημιακές. Η Κοινωνία Πολιτών είναι πολιτισμική έκφραση αυτών των συλλογικοτήτων, είναι ένας άλλος πόλος που μπορεί να παράξει κοινωνικούς ηγέτες, opinion leaders κτλ. Και παγκοσμίως δεν είναι λίγοι οι πολιτικοί ηγέτες, που αναδείχθηκαν από την θητεία τους στις συλλογικότητες και αυτό δεν είναι δυνατόν να το σταματήσει κανένας. Το μεμπτό είναι οι περιπτώσεις ανθρώπων που πατούν με το ένα πόδι στην Κοινωνία Πολιτών και με το άλλο στην πολιτική κοινωνία. Με την ευκαιρία της αναφοράς μου στις πανεπιστημιακές κοινότητες θα ήθελα να σημειώσω το φαινόμενο που παρατηρείται το φαινόμενο της παντελούς έλλειψης συνεργασίας των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με την τοπική αυτοδιοίκηση. Αυτό το ζήτημα ίσως θα έπρεπε να το δείτε λίγο περισσότερο,. Χάνετε έτσι μια τεράστια πηγή καινοτομίας και έρευνας που έχετε απόλυτη ανάγκη σε διάφορους τομείς.

Συμμετέχων: Εμείς σαν δήμος Ζωγράφου τώρα το επιχειρούμε, έχουμε και την Πανεπιστημιούπολη και την Πολυτεχνειούπολη, υπάρχει ένα τοίχος ανάμεσα στις δύο πλευρές. Π.χ. γιατί ο δήμος Ζωγράφου πήρε ένα κομμάτι και έφτιαξε ένα σχολείο, γιατί ο δήμος Καισαριανής πήρε το δασάκι και μπαίνουμε σε μία τέτοια διαδικασία, δεν υπάρχει διάλογος

Β. Τακτικός: Έχω μία άλλη προσέγγιση στο θέμα. Εδώ παρουσιάζεται το φαινόμενο ότι υπουργείο με υπουργείο δεν συνεργάζεται, όχι πανεπιστήμιο με τοπική αυτοδιοίκηση. Είναι ένα γενικευμένο φαινόμενο στο οποίο ο καθένας κρατάει αμετακίνητα την θέση του και αυτό είναι απαράδεκτο. Αλλά αυτό είναι ένα πρόβλημα που υπάρχει γενικότερα στην κοινωνία μας. Εδώ λοιπόν ο καταλυτικός παράγων δεν είναι το πανεπιστήμιο ή η τοπική αυτοδιοίκηση είναι η ίδια η Κοινωνία Πολιτών που μπορεί να έχει μέσα και τον καθηγητή του πανεπιστημίου και τις εθελοντικές επιστημονικές Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών και τα ερευνητικά μη κερδοσκοπικά κέντρα. Για αυτό και η Κοινωνία Πολιτών στις χώρες που αναπτύσσονται παίζει καθοριστικό ρόλο. Γιατί δομεί ή αναδομεί την κοινωνία σε άλλες σχέσεις. Όχι σε σχέσεις συντεχνιών αλλά σχέσεις οριζόντιας διασύνδεσης. Η οργάνωση της κοινωνίας μας ήταν συντεχνιακή οργάνωση για αυτό έχει και αυτά τα προβλήματα σε όλα τα επίπεδα κατά την γνώμη μου. Διότι η μία συντεχνία υπερασπίζεται και κλείνει το επάγγελμά της και τη γνώση. Η Κοινωνία Πολιτών έρχεται να σπάσει αυτά τα στεγανά. Και αυτό συζητάμε σήμερα. Άρα ο καταλυτικός παράγων και στην περίπτωση του Ζωγράφου θα είναι οι συμπράξεις. Πολλές φορές καταλαβαίνουν όλες οι πλευρές ότι έχουν ένα κοινό συμφέρον από τη στιγμή που θα κάνουν ένα κοινό πρόγραμμα.

Συμμετέχων: Πάντως το διαδημοτικό δίκτυο υγείας κινείται προς την σωστή κατεύθυνση γιατί και η εθνική σχολή δημόσιας υγείας και ο δήμος συμπράττουν σε αρκετά προγράμματα.

Β. Τακτικός: Υπάρχουν βεβαίως θεσμοί και κυρίως πρόσωπα που λειτουργούν σωστά προς αυτή την κατεύθυνση. Βλέπεις όμως ακόμα και άτομα υψηλού πνευματικού επιπέδου να σου λένε ότι δεν συνεργάζεται η κοινωνία, δεν συνεργαζόμαστε μεταξύ μας. υπάρχει πρόβλημα συνεργατικής κουλτούρας.

Μ. Πουλάκης: Ας μην πάμε μακριά. Έχουμε πρόβλημα εταιρικότητας ακόμα και όταν ο στόχος είναι κερδοσκοπικός. Δηλαδή, παρατηρείται το φαινόμενο ούτε το χρήμα να μην ενώνει. Θα θυμίσω το ανέκδοτο, που λέγανε παλιά οι Ελβετοί τραπεζίτες. «Στο εμπόριο ένας Έλληνας κάνει 100 Εβραίους, 2 Έλληνες μαζί δεν κάνουν ούτε 1 Εβραίο».

Συμμετέχων: Οι άνθρωποι ταυτίζονται με την εξουσία. Ταυτίζονται με μια συγκεκριμένη πολιτική που δεν μπορούν να την αλλάξουν. Ή με τις απόψεις του δημάρχου ή με της κοινωνίας και δεν μπορεί να τους αλλάξεις την άποψη ότι ναι μπορεί να γίνει και αυτό, να αλλάξουμε κάποια πράγματα. Στην τοπική αυτοδιοίκηση, εγώ είμαι 3 μήνες Αντιδήμαρχος, βλέπω ότι αυτά τα κατεστημένα δεν μπορούμε να τα σπάσουμε. Δηλαδή, έχουμε 800 εργαζόμενους δεν αλλάζει κανείς. Δεν αλλάζει την τακτική του, είναι πάρα πολύ δύσκολο να αλλάξουμε νοοτροπία και κυρίως τακτική απέναντι στον πολίτη.

Ερώτηση: Εμείς στον δήμο Τρικκαίων που δεν έχουμε λεφτά στο δήμο, μπορείτε να μας πως θα επιβιώσουμε; Όλοι οι δήμοι της Ελλάδας θα μπούνε στην επιτήρηση. Πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τον πολίτη στην καθημερινότητα, πως μπορούμε να του λύσουμε προβλήματα;

Απάντηση:

Β. Τακτικός: Υπάρχει μία διάχυτη προκατάληψη. Αυτά τα ταμπού και οι προκαταλήψεις πρέπει να ξεπεραστούν. Οι δήμοι έχουν τεράστιες δυνατότητες να φύγουνε μπροστά. Για παράδειγμα οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, εκεί πρέπει να είναι ο δήμος ο βασικός τροχός της αμάξης. Από εκεί μπορούν να εξοικονομηθούν πόροι. Υπάρχουν εκτάσεις, κτίρια και υποδομές, φυσικό κάλος και πόροι, που μπορούν να αξιοποιηθούν, να γίνουν κοινωνικές και οικονομικές συμπράξεις. Μπορούν να δούνε την περιουσία τους συνολικά, πέρα από την απογραφή. Πρέπει ο δήμος να κάνει ένα master plan 30ετίας για το πως μπορεί να γίνει βιώσιμος και πρέπει να υπάρξουν στελέχη που θα το υλοποιήσουν. Η νέος θεσμός του manager στον δήμο πιστεύω ότι είναι ένας θεσμός που προτείνεται στο πρόγραμμα ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ, προς την σωστή κατεύθυνση, αλλά από μόνος του δεν φθάνει. Θα ήθελα να υπενθυμίσω σε όσους υπαλλήλους δήμων είστε σήμερα εδώ ότι έχετε ξεχάσει τον εισηγητικό σας χαρακτήρα. Δηλαδή θα ήθελα να μάθω πότε ήταν η τελευταία φορά που στείλατε μία εισήγηση γραπτή για την βελτίωση της εσωτερικής λειτουργίας και εξυπηρέτησης του κοινού ή για το αναπτυξιακό θέμα.

Συμμετέχων: Θέλω να σας πω ότι οι περισσότεροι υψηλόβαθμοι υπάλληλοι είναι πάρα πολλά χρόνια μέσα στους δήμους και βρίσκονται πλέον σε αρτηριοσκληρωτική κατάσταση. Και το καινούριο το απεχθάνονται. Όσες εισηγήσεις και αν τους κάναμε, έχουν πάει στο συρτάρι. Μόνον εάν δεν βρεθεί κάποιος αιρετός που μπορεί να είναι λιγάκι πιο ανοιχτόμυαλος κάτι γίνεται.

Μ. Πουλάκης: Άρα κάτι γίνεται. Για αυτόν τον λόγο θεωρώ ότι η προσπάθεια αυτή πρέπει να συνεχιστεί και όσοι από εσάς αισθάνεστε δυνατοί και ικανοί μην απόσχετε από τον εισηγητικό σας ρόλο. Δείτε το ως δικαίωμα αλλά και ως υποχρέωση.