Ανέκαθεν ο άνθρωπος είχε το όνειρο να επέμβει στα διάφορα καιρικά συστήματα και να τα τροποποιήσει (γνωστή είναι οι διάφοροι μάγοι, θεοί, βροχοποιοί κλπ).

Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει αρκετά πειράματα μετατροπής του καιρού κυρίως για τη δημιουργία βροχής, τη διάλυση της ομίχλης, την καταπολέμηση του παγετού, του χαλαζιού κλπ.

Έτσι για την καταπολέμηση του παγετού χρησιμοποιούνται συνήθως ανεμομείκτες. Για τη διάλυση των θερμοκρασιακών αναστροφών, το τεχνητό πότισμα ή τη δημιουργία καπνού για να εμποδιστεί η γήινη ακτινοβολία. Για τη διάλυση της ομίχλης σε πολλά αεροδρόμια χρησιμοποιείται συνήθως ο ξηρός πάγος.

Εκεί που πραγματικά παρουσιάζεται μεγάλο ενδιαφέρον για την τροποποίηση του καιρού είναι η επέμβαση στα διάφορα είδη νεφών.

Οι επεμβάσεις στα σύννεφα γίνονται, είτε για τη δημιουργία βροχής είτε για την καταπολέμηση του χαλαζιού. Όλες αυτές οι επεμβάσεις στηρίζονται πάνω στην αρχή του πως δημιουργούνται οι υδροσταγόνες. Όπως ξέρουμε για τη δημιουργία υδροσταγόνων χρειάζονται οι πυρήνες συγκέντρωσης.        

Όταν υπάρχουν πολλοί πυρήνες συγκέντρωσης συνήθως έχουμε μικρές υδροσταγόνες και ψιλή βροχή ή σχεδόν καθόλου. Αντίθετα όταν έχουμε λίγους πυρήνες συγκέντρωσης αλλά υγροσκοπικούς, τότε έχουμε συνήθως μεγαλύτερες υδροσταγόνες και πιο δυνατή βροχή. Ανάλογα λοιπόν με το είδος των νεφών που υπάρχει (γιατί δεν μπορεί να δημιουργήσουμε βροχή χωρίς σύννεφα) χρησιμοποιούνται διάφοροι μέθοδοι επέμβασης. Αυτές συνήθως είναι τρεις:

"Σπορά" των θερμών νεφών (θερμοκρασία μέσα στο νέφος μεγαλύτερη του μηδενός) με μεγάλους υγροσκοπικούς κρυστάλλους ή υδροσταγόνες για να βοηθηθεί η ανάπτυξη μεγάλων υδροσταγόνων με το μηχανισμό της σύγκρουσης και συγχώνευσης.

"Σπορά" των ψυχρών νεφών (θερμοκρασία μέσα στο νέφος κάτω του μηδενός) με τεχνητούς παγοκρυστάλλους για να βοηθηθεί η δημιουργία βροχής με το μηχανισμό της συμπύκνωσης των υδρατμών πάνω στους παγοκρυστάλλους.

"Σπορά" των ψυχρών νεφών με μεγάλες συγκεντρώσεις πολύ μικρών πυρήνων από πάγο για να ελαττωθούν σημαντικά οι υδροσταγόνες που είναι σε υπέρτηξη κι έτσι να εμποδιστεί η δημιουργία μεγαλύτερων παγοκρυστάλλων με εναπόθεση και συγκόλληση μεταξύ τους. Αυτή η μέθοδος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αποτροπή βροχής ή χαλαζιού. 
Το συνηθέστερο υλικό που χρησιμοποιείται σ΄αυτές τις περιπτώσεις είναι ο ιωδιούχος άργυρος ή ο ξηρός πάγος (CO2 σε στερεά κατάσταση).

Τα πειράματα για τη δημιουργία βροχής είναι ακόμη αρκετά αμφιλεγόμενα για τα αποτελέσματά τους. Πολλές φορές δημιουργούν ισχυρές βροχοπτώσεις ενώ άλλες όχι. Πολλές φορές προκαλούνται βροχοπτώσεις σε ανεπιθύμητες περιοχές ή παρατηρείται ακόμη και χαλαζόπτωση.

Τα τελευταία 15 χρόνια κυρίως χρησιμοποιούνται οι μέθοδοι αυτές για την καταπολέμηση του χαλαζιού με ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Σ' αυτές τις περιπτώσεις όταν εντοπιστεί το είδος του νέφους (με ραντάρ) που πιθανώς να προκαλέσει χαλαζόπτωση τότε με αεροπλάνα που πετάνε μέσα στο χαλαζοφόρο σύννεφο ή με ειδικές ρουκέτες από το έδαφος γίνεται "σπορά" του νέφους με ιωδιούχο άργυρο.
Με αυτή τη μέθοδο εισάγονται στο σύννεφο αρκετοί πυρήνες συγκέντρωσης κι έτσι δημιουργούνται μικρές σταγόνες ή μικροί παγοκρύσταλλοι κι έτσι αποφεύγεται ο σχηματισμός μεγάλων χαλαζόκοκκων που θα έπεφταν και θα δημιουργούσαν καταστροφές. 

Τέτοια πειράματα ως τώρα έχουν γίνει πολλά σε διάφορες χώρες, όπως στις ΗΠΑ, στον Καναδά, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στη Ρωσία, στη Γιουγκοσλαβία, στην Αργεντινή και αλλού. Τα αποτελέσματα ως τώρα αλλού ήταν ενθαρρυντικά και υπήρχε ελάττωση της χαλαζόπτωσης πολλές φορές από 30 - 70% και αλλού ήταν απογοητευτικά. Σε μερικές δε περιπτώσεις στην Αργεντινή, όταν χρησιμοποιήθηκε αυτή η μέθοδος σε καταιγίδες που δεν συνοδεύονταν από ψυχρό μέτωπο, παρατηρήθηκε ακόμη και αύξηση της χαλαζόπτωσης.

Ένα αρκετά φιλόδοξο πρόγραμμα σχετικό με την καταπολέμηση του χαλαζιού έχει ξεκινήσει ο ΟΓΑ στη Βόρεια Ελλάδα από το 1983.

Βέβαια όλα αυτά τα πειράματα είναι εξαιρετικά δύσκολα λόγω του ότι το "εργαστήριο" είναι η ατμόσφαιρα και τα ποσά της ενέργειας που απαιτούνται είναι τεράστια. Αρκεί να σκεφθούμε ότι για το σχηματισμό μιας καταιγίδας πάνω από μια περιοχή 10kmX10km απαιτείται ενέργεια διαφόρων μορφών γύρω στα 1027 erg ενώ η ατομική βόμβα που ρίχτηκε στη Χιροσίμα ήταν της τάξης των 1021  erg. 

Βέβαια μεταβολές στον καιρό υπάρχουν και από διάφορες άλλες επεμβάσεις του ανθρώπου στα διάφορα οικοσυστήματα. Οι θερμικές νησίδες που δημιουργούνται πάνω από μεγάλες κυρίως πόλεις έχει παρατηρηθεί ότι αυξάνουν τον αριθμό των καταιγίδων στην περιοχή. Από παρατηρήσεις που έγιναν βρέθηκε ότι το ποσοστό βροχόπτωσης αυξήθηκε σε περιοχές με πυκνή αεροπορική δραστηριότητα (αέριοι διάδρομοι). Η ανάπτυξη της γεωργίας συνέβαλλε σε σημαντικές αλλαγές του καιρού. Το κόψιμο των δένδρων ελαττώνει την τριβή στα χαμηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας. Η καταστροφή μεγάλων εκτάσεων ζούγκλας (περιοχή Αμαζονίου, Κεντρική Αφρική, Κεντρική Αμερική) ελαττώνει τις βροχοπτώσεις. Επίσης στα θαλάσσια οικοσυστήματα (π.χ. μεγάλες πετρελαιοκηλίδες) έχουν σαν αποτέλεσμα την ελάττωση της βροχόπτωσης.

(Πηγή: ΚΠΕ Στυλίδας)

Γ. Κάλος