Συνέντευξη του Τζέρεμι Ρίφκιν στο περιοδικό Wind Directions (περιοδικό της ευρωπαϊκής ένωσης αιολικής ενέργειας, www.ewea.org). Εξηγεί γιατί είναι αναγκαία η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και γιατί η πυρηνική ενέργεια είναι μέρος του προβλήματος περισσότερο και όχι της λύσης. Ο Τζέρεμι Ρίφκιν έχει γράψει δεκαεπτά βιβλία για τις επιπτώσεις των επιστημονικών και τεχνολογικών εξελίξεων στην οικονομία, την εργασία, την κοινωνία και το περιβάλλον. Από τα πιο γνωστά, το μπεστ σέλλερ "Η Οικονομία του Υδρογόνου". Είναι πρόεδρος του "Ιδρύματος για τις Οικονομικές Τάσεις".

WD: Ο κόσμος αντιμετωπίζει μια μεγάλη ενεργειακή κρίση. Οι τιμές του πετρελαίου είναι εξαιρετικά υψηλές και γνωρίζουμε ότι η ζήτηση για ενέργεια συνεχώς αυξάνεται. Την ίδια στιγμή, τα αποθέματα μειώνονται. Πώς βλέπετε το ενεργειακό μας μέλλον;

Είμαστε σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Ζούμε σε μια μεταβατική περίοδο. Η βασική αποστολή μας κατά τη διάρκεια των επόμενων 30 ετών είναι να κάνουμε την τρίτη βιομηχανική επανάσταση: έχουμε ήδη μια νέα παγκόσμια τάξη επικοινωνιών. Τώρα χρειαζόμαστε μια ενεργειακή επανάσταση.

Τα προβλήματα είναι πολύ σαφή. Η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου συμβαίνει ξεκάθαρα. Η τιμή του πετρελαίου ανεβαίνει σαφώς. Σήμερα, έχουμε φθάσει τα 75 δολάρια ανά βαρέλι, αλλά θα μπορούσε να φθάσει τα 100 - 120 δολάρια. Και όλο αυτό συντελεί σε αυξανόμενη αστάθεια στις χώρες παραγωγούς.

Σε αυτήν την περίοδο της ενεργειακής κρίσης, τα προβλήματα είναι προφανή και γνωστά. Αλλά υπάρχει επίσης ένα θετικό: υπάρχει μια ευκαιρία εδώ και τώρα για να προκύψει ένα καλύτερο οικονομικό μέλλον. Η γνώμη μου είναι ότι έχουμε την ευκαιρία να αλλάξουμε το ενεργειακό καθεστώς μας, και αυτό θα αλλάξει την οικονομία μας. Και πρέπει να συμβεί τώρα, ενώ είμαστε ακόμα στο σταυροδρόμι.

WD: Βλέπετε λοιπόν μια πολύ ευρεία αποστολή για το ενεργειακό ζήτημα, πολύ ευρύτερη από την απλή παροχή ενέργειας;

Ναι φυσικά. Υπάρχουν δύο συστήματα που μπορούν να αλληλεπιδράσουν και να επηρεάσουν την οικονομία μας και να αντιστρέψουν την επιβλαβή επίδραση των προβλημάτων (αλλαγή κλίματος, τιμές του πετρελαίου, ενεργειακή εξάρτηση) - το ενεργειακό σύστημα και το σύστημα επικοινωνιών.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών έχουμε ζήσει μια επανάσταση των επικοινωνιών που έχει οδηγήσει σε μια αύξηση στην παραγωγικότητα. Αλλά αυτό το σύστημα επικοινωνιών έχει μια βαθύτερη αποστολή: τα νέα οχήματα επικοινωνιών θα εξυπηρετήσουν την ενεργειακή επανάσταση. Οι επικοινωνίες και η ολοκληρωμένη υποδομή είναι το κλειδί στην ενεργειακή επανάσταση που χρειαζόμαστε. Μια ολοκληρωμένη υποδομή θα καταστήσει τη διανομή της ενέργειας δυνατή. Εάν παράγουμε πάρα πολλή ενέργεια πρέπει να την μεταφέρουμε.

WD: Ποια είδη ενέργειας θα πρέπει να συμμετέχουν στο ενεργειακό μείγμα του μέλλοντος;

Δεν νομίζω ότι έχουμε επιλογή. Πρέπει να ξεφορτωθούμε το CO2, έτσι ο στόχος μας πρέπει να είναι να χρησιμοποιήσουμε όλα τα είδη ανανεώσιμης ενέργειας, σε συνδυασμό με το υδρογόνο.

Βλέπω το ενεργειακό μέλλον μας να στηρίζεται σε μια μετατόπιση από τα ορυκτά καύσιμα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που μετατρέπονται σε υδρογόνο και έτσι μπορούν να αποθηκευτούν. Η αποθήκευση είναι ουσιαστική εάν θέλουμε να βασιστούμε στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Και το υδρογόνο μπορεί μόνο να προέλθει από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας: το υδρογόνο δεν μπορεί να προέλθει από φυσικό αέριο (οι δαπάνες αυξάνονται ήδη), δεν μπορεί να προέλθει από τον άνθρακα (το ζήτημα του CO2 δεν θα λυνόταν) και δεν πρέπει να προέλθει από πυρηνικά (δείτε την απάντηση παρακάτω). Οι άλλες επιλογές είναι ο άνεμος και ο ήλιος. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας χρειάζονται το υδρογόνο και αντιστρόφως.

Η Ευρώπη τα έχει όλα: αέρα, ήλιο, κλπ... αλλά σε πολύ διαφορετικές θέσεις (πολύ αέρα στα Πυρηναία, μεγαλύτερο ηλιακό δυναμικό στο νότο της Ευρώπης) και χωρίς τη δυνατότητα να αποθηκευτεί και να μοιραστεί η παραγόμενη ενέργεια. Χάρη στο υδρογόνο και τις ολοκληρωμένες επικοινωνίες, η Ευρώπη θα μπορούσε να γίνει η πρώτη ήπειρος της μετά-τα-ορυκτά-καύσιμα εποχής! Αλλά πρέπει να αδράξουμε την ευκαιρία τώρα - ή να πέσουμε στον τοίχο.

Για να επιτύχουμε αυτόν τον στόχο θα περάσουμε από μια μεταβατική περίοδο κατά τη διάρκεια της οποίας χρειαζόμαστε ένα σφαιρικό ενεργειακό πρόγραμμα ικανό να μειώσει τις ενεργειακές μας απώλειες από 30 έως 40 %.

WD: Εάν έπρεπε να συμβουλέψετε τους ιθύνοντές μας -και ξέρουμε ότι το κάνετε τακτικά και στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη- για το πώς να αντιμετωπιστούν με συγκεκριμένο τρόπο οι τρέχουσες αλλαγές στην ενέργεια και το κλίμα, ποια θα ήταν τα τρία βασικότερα μέτρα που θα προτείνατε;

Αρχικά, το Κιότο είναι πάρα πολύ μικρό. Πρέπει να απομακρυνθούμε από την παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και αυτό δε μπορεί να επιτευχθεί με το Κιότο. Δεύτερον, χρειαζόμαστε ένα δεσμευτικό παγκόσμιο πρόγραμμα για να αναπτύξουμε την ανανεώσιμη ενέργεια. Τρίτον, πρέπει να εστιάσουμε στην ωριμότητα του υδρογόνου, για να αποθηκεύσουμε τις ανανεώσιμες, και την υποδομή για να μοιραστούμε τις πηγές ενέργειας.

Όταν συναντώ τους ιθύνοντες εδώ ή στην Ευρώπη, όταν συναντώ την Επιτροπή, λέω: "Τι περιμένουμε; Χρειάζεστε μια ιστορία που έχει ένα όραμα. Εάν δεν μπορείτε να το εξηγήσετε αυτό στους πολίτες σας, δεν κάνετε σωστή δουλειά." Προς το παρόν έχουμε πάρα πολλά χωριστά κομμάτια. Χρειαζόμαστε ένα συνολικό πρόγραμμα και μια συνολική προσπάθεια.

WD: Οι ιθύνοντες συχνά λένε ότι οι ανανεώσιμες "δεν είναι ακόμα έτοιμες" προκειμένου να δικαιολογήσουν την αδύναμη υποστήριξή τους για τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Η αιολική ενέργεια είναι μια πολύ ώριμη πηγή ενέργειας (που παρέχει 20% της ηλεκτρικής ενέργειας στη Δανία). Πώς θα εξηγούσατε την σφοδρή αντίσταση στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων και την αιολική ενέργεια ειδικότερα;

Υπάρχουν τρία βασικά στοιχεία για να εξηγήσουν την αντίσταση των ιθυνόντων. Ένα είναι τα συμφέροντα λόγω επενδύσεων που έχουν ήδη γίνει στις παλαιές πηγές ενέργειας, το δεύτερο είναι η ανικανότητα να σκεφτούν με νέους τρόπους και το τρίτο είναι μια βαθιά πίστη στον έλεγχο από την κορυφή προς τα κάτω. Τα συμβατικά ενεργειακά συστήματα πάνε πακέτο με τον έλεγχο από τις ελίτ. Αντίθετα, ο αέρας είναι εξισωτικός και συμμετοχικός. Η κοινή γνώμη πρέπει επίσης να μάθει ότι οι παλαιές πηγές επιδοτούνται γενναία.

Αυτά τα τέσσερα στοιχεία δείχνουν πάλι ότι μια γιγαντιαία αλλαγή των πηγών δεν είναι μόνο ένα ενεργειακό ζήτημα, είναι μια ευκαιρία να βελτιωθούν τα κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά συστήματά μας.

WD: Πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο ξαναρχίζουν τα πυρηνικά προγράμματά τους, ακόμη και εκείνες που έλαβαν μια σαφή απόφαση να τα εγκαταλείψουν. Δύο μήνες πριν ο Τζορτζ Μπους και ο Βλαντιμίρ Πούτιν έκαναν μια νέα πυρηνική συμφωνία και ανήγγειλαν στη σύνοδο των G8 μια συμφωνία για τη γρήγορη ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας. Πώς αντιδράτε σε αυτό;

Είναι ανεπιτυχές και ξεπερασμένο! Θα σας δώσω πέντε λόγους.

Η πυρηνική ενέργεια είναι πάρα πολύ δαπανηρή. Οικονομικά μιλώντας είναι απαράδεκτη. Τα πυρηνικά υπάρχουν ακριβώς επειδή επιδοτούνται πολύ, το οποίο σαφώς σημαίνει ότι οι δαπάνες αφορούν τους καταναλωτές. Πληρώνουν για να αναπτύσσονται τα πυρηνικά.

· Μετά από δεκαετίες έρευνας, ακόμα δεν ξέρουμε πώς να αντιμετωπίσουμε τα πυρηνικά απόβλητα. Δεν ξέρουμε καν αν θα βρούμε ποτέ λύση.

· Το έλλειμμα του ουρανίου είναι ήδη μια πραγματικότητα σήμερα. Μπορεί να βρούμε περισσότερο ουράνιο αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρουμε!

· Η απειλή της τρομοκρατίας είναι επίσης πραγματική. Το έχουμε ζήσει τώρα, επομένως είμαστε με τα καλά μας όταν επιτρέπουμε τη μεταφορά ουρανίου σε όλο τον κόσμο; Αυτό δεν είναι μόνο ακαδημαϊκή ανησυχία. Στις 8 Νοεμβρίου πέρυσι, η Αυστραλία συνέλαβε 18 τρομοκράτες που προγραμμάτιζαν να ανατινάξουν το μόνο σταθμό πυρηνικής ενέργειας στη χώρα.

· Και τέλος, η πυρηνική ενέργεια είναι ιδιαίτερα συγκεντρωτική σε έναν κόσμο όλο και περισσότερο αποκεντρωμένων και διανεμητικών τεχνολογιών. Τα πυρηνικά δεν ταιριάζουν με τα τρέχοντα "open source οικονομικά μοντέλα".

Είναι απλά παράλογο να αναπτύσσεται μια πηγή ενέργειας για την οποία δεν έχουμε τα χρήματα ή τις απαντήσεις για τα ζητήματα των αποβλήτων και των αποθεμάτων ουρανίου, τα οποία είναι ο τέλειος στόχος για τους τρομοκράτες και είναι συνολικά ξεπερασμένα. Είναι μια ανόητη επιλογή που προωθούν οι Μπους, Πούτιν και Μπλερ.