Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΧΑΤΖΗΕΥΘΥΜΙΟΥ   

 
«Διαπλέομε τη Θεσσαλία!», έλεγε τη δεκαετία του '20 ο Ελευθέριος Βενιζέλος, παρατηρώντας από το παράθυρο του τρένου πλημμυρισμένες περιοχές. Σήμερα η λέξη πλημμύρα είναι εκτός λεξιλογίου και το φαινόμενο της λειψυδρίας, ιδιαίτερα μετά το 1977, επαναλαμβάνεται σταθερά σχεδόν ανά τρία χρόνια. Φέτος, λόγω έλλειψης βροχοπτώσεων, μόνο από τη λίμνη Πλαστήρα λείπουν 40 εκατομμύρια κυβικά νερού!  Στη Θεσσαλία, σύμφωνα με στοιχεία της ΔΕΒ Λάρισας, καλλιεργούνται περί τα 5 εκατομμύρια στρέμματα, από τα οποία τα μισά αρδεύονται. Παρά τη μείωση των βροχοπτώσεων, η αρδευόμενη έκταση αυξήθηκε κατά 229% από το 1962 και κατά 46% σε σχέση με το 1980.

Στη δεκαετία 1984-1994 υπερδιπλασιάστηκαν οι καλλιεργούμενες εκτάσεις του υδροβόρου βάμβακος (από 800.000 σε 2 εκατομμύρια στρέμματα), προϊόν το οποίο αντικατέστησε ξηρικές καλλιέργειες, κυρίως σκληρού σίτου, δημιουργώντας ζώνες μονοκαλλιέργειας στη θεσσαλική πεδιάδα.

Στο νομό Λάρισας, το 70% των εκτάσεων αρδεύονται από υπόγεια ύδατα. Περίπου 15.000 ιδιωτικές -γύρω στις 30.000 σε όλη τη Θεσσαλία, πολλές εξ αυτών παράνομες- και 700 κρατικές γεωτρήσεις αντλούν νερό ακόμη και από βάθη 400 μέτρων, με αποτέλεσμα ο υπόγειος υδροφορέας να βρίσκεται σε καθεστώς υπερεκμετάλλευσης.

Η αύξηση των νιτρικών, η υφαλμύρωση των εδαφών σε περιοχές κοντά στην πρώην λίμνη Κάρλα και οι έντονες ρηγματώσεις στα χωριά Χάλκη, Νίκη, Μελία, Μέλισσα και Στεφανοβίκειο, που εμφανίστηκαν προ 15ετίας, οφείλονται ακριβώς στην «ταπείνωση» του υδροφόρου ορίζοντα.

Το σίριαλ της έλλειψης νερού μεταφέρεται και στις αστικές περιοχές, αφού υπάρχουν χωριά που ξεδιψούν είτε με εμφιαλωμένο είτε με υδροφόρες καθώς το νερό κρίνεται συχνά ακατάλληλο λόγω υψηλής περιεκτικότητας σε νιτρικά. Σε αρκετά χωριά μεταξύ Λάρισας και Φαρσάλων οι κάτοικοι εμπιστεύονται μόνο το εμφιαλωμένο, ενώ στο Ψυχικό και το Μαυροβούνι του Δήμου Κραννώνα και τις Ν. Καρυές του Δήμου Νίκαιας εδώ και 4 χρόνια υδρεύονται με υδροφόρα...

Ανομβρία

Στις 26 του περασμένου Ιανουαρίου, στη Θεσσαλία έβρεξε ύστερα από 24 ημέρες πλήρους ανομβρίας. Στη Λάρισα μάλιστα, μέσα σε δύο ώρες, έπεσε τόση ποσότητα νερού όση σε ολόκληρο το Δεκέμβριο! Ο τελευταίος μήνας του 2006, προσέφερε 11,9 χιλιοστά βροχής στην περιοχή, ενώ ο μέσος όρος για το μήνα Δεκέμβριο με βάση τα στοιχεία των τελευταίων 50 χρόνων είναι τα 50 χιλιοστά βροχής. Χωρίς βροχές ο Φεβρουάριος ήταν φυσιολογικός, ο Ιανουάριος όμως δεν αναπλήρωσε τις απώλειες του Δεκεμβρίου και με ελάχιστα χιόνια στα ορεινά οι «αισιόδοξοι», όπως ο νομάρχης Λάρισας Λουκάς Κατσαρός, προειδοποίησαν «να είμαστε έτοιμοι για το χειρότερο σενάριο», ενώ οι «απαισιόδοξοι» κάνουν λόγο για «ερημοποίηση προ των πυλών»!

Ο Γ. Λαδόπουλος είναι πρόεδρος του Τοπικού Οργανισμού Εγγείων Βελτιώσεων (ΤΟΕΒ) Πηνειού, του μεγαλύτερου αρδευτή της Θεσσαλίας. Εξυπηρετεί περίπου 1.000 αρδευτές και ποτίζει 118.000 στρέμματα από τα νερά του Πηνειού ποταμού και 9 γεωτρήσεις. Φέτος οι καλλιεργούμενες εκτάσεις μειώθηκαν κατά 20% και δεν θα ξεπεράσουν τα 100.000 στρέμματα.

«Η αναθεώρηση της ΚΑΠ, η αμειψισπορά (πρόγραμμα νιτρορύπανσης), αλλά και η έλλειψη νερού έκαναν αρκετούς να μην καλλιεργήσουν», δηλώνει.

Μεγάλο μέρος των καλλιεργειών της Λάρισας που ποτίζονται από επιφανειακά ύδατα αρδεύονται από νερά της λίμνης Πλαστήρα (Ταυρωπός) του Σμοκόβου, της Καρδίτσας. Φέτος η στάθμη του νερού είναι η χαμηλότερη των τελευταίων χρόνων και υπολογίζεται ότι από τη λίμνη Πλαστήρα «λείπουν» 40 εκατομμύρια κυβικά νερού.

Λαρισαίοι και Καρδιτσιώτες βρίσκονται σχεδόν κάθε χρόνο αντιμέτωποι σ' έναν ιδιότυπο πόλεμο. Αγρότες στήνουν νύχτα και παράνομα, πρόχειρα φράγματα στην κοίτη του Πηνειού, άλλοι με το φόβο της έλλειψης ποτίζουν ακόμη και όταν δεν χρειάζεται. Περιστατικά ακόμη και επιθέσεων σε υδρονομείς για την εξασφάλιση ενός ποτίσματος δεν λείπουν. Τελικά την «πληρώνουν» οι Λαρισαίοι αρδευτές των παρακάρλιων περιοχών, ως τελευταίοι χρήστες του συστήματος.

Ο δασάρχης Λάρισας Χρ. Παπαγιαννόπουλος βλέποντας φέτος να έχουν στερέψει ακόμη και πηγές που είχαν νερό τον Αύγουστο πρότεινε την αξιοποίηση φυσικών λεκανών σε υψόμετρο άνω των 1.000 μέτρων, στον Ολυμπο και τον Κίσσαβο, που μπορούν να αποτελέσουν συλλεκτήρες νερού (τεχνητές λίμνες) και να το διοχετεύουν, όταν υπάρχει ανάγκη.

Σύμφωνα με τον διευθυντή της ΔΕΒ Λάρισας Κων. Γκούμα, η αξιοποίηση των επιφανειακών υδάτων στη Θεσσαλία (85 φράγματα, 13 ταμιευτήρες, 60 πρόχειρα φράγματα σε συλλεκτήρες ή ποταμούς) δεν μείωσε το έλλειμμα στο υδατικό ισοζύγιό της. Επομένως, η εκτροπή του Αχελώου, θεωρεί ο κ. Γκούμας ότι αναδεικνύεται σε έργο επιβίωσης για την περιοχή.