ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ της Κοινωνίας των Πολιτών για τον Πολιτισμό |
Τρίτη, 08 Ιανουάριος 2013 15:44 |
Δεν μπορούμε να υποκαταστήσουμε το κράτος, τοοποίο έχει τις οικονομικές, τεχνολογικές και άλλες δυνατότητες για ναδημιουργήσει βιώσιμους πολιτιστικούς θεσμούς και να διαμορφώσει τη νέαπολιτιστική πραγματικότητα στη χώρα μας. Ωστόσο η δυσκολία στη δημιουργία ενόςαποτελεσματικού πολιτιστικού περιβάλλοντος σήμερα προέρχεται από την πλευρά τουκράτους, και τούτο οφείλεται στην ύπαρξη γραφειοκρατικών δομών και στην απουσίαέμπνευσης και διάθεσης αλλά και οραμάτων. Το κράτος αδυνατεί να συμπορευτεί με τηναγωνία και τα οράματα του πνευματικού και καλλιτεχνικού δυναμικού που δρακυρίως στην ελληνική περιφέρεια. Είναι φανερή η έλλειψη πολιτιστικού σχεδιασμούσε πανελλήνια κλίμακα, κτιριακής και τεχνικής πολιτιστικής υποδομής, όπως και ηαπουσία ενός ευέλικτου θεσμικού πλαισίου που θα υποστηρίζει την επιτόπιαπαραγωγή πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Υφίσταται, από την εποχή της Μελίνας Μερκούρη,ο θεσμός των Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων. Ο θεσμός αυτός όμως έχειεκφυλιστεί και χρειάζεται ανανέωση κυρίως σε ό,τι έχει σχέση με το πλαίσιο στοοποίο λειτουργεί, αλλά χρειάζεται και πόρους. Αυτή τη στιγμή κινδυνεύουν νακλείσουν κάποια ΔΗΠΕΘΕ, λόγω ελλείψεως οικονομικών πόρων. Δεν πρέπει ωστόσο ναξεχνάμε ότι ως φορείς τα ΔΗΠΕΘΕ έγιναν αντικείμενο πολιτικών καιμικροκομματικών συσχετισμών. Πάντως ήταν και είναι καταφανής η πενιχρή έωςανύπαρκτη χρηματοδότηση περιφερειακών πολιτιστικών προγραμμάτων και εν γένει ηαπροθυμία επένδυσης στον πολιτισμό. Το μόνο που πέτυχε η κρατική γραφειοκρατίαήταν να γιγαντώσει κάποιους κεντρικούς φορείς που λειτουργούν κυρίως στην Αθήνακαι τη Θεσσαλονίκη, αγνοώντας ότι η ελληνική περιφέρεια αποτελεί το άλλο μισότου ελληνικού πληθυσμού. Πέραν τούτου, δεν μπορεί να αγνοηθεί η λειτουργίαφορέων που βασίζονται στην εθελοντική προσφορά και στοχεύουν στη διάχυση τουπολιτιστικού αγαθού, στην αποκέντρωση τόσο στην παραγωγή, όσο και στη διακίνησηκαι διαχείριση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Δεκάδες δημιουργοί στις τέχνες και στα γράμματα,δεκάδες σωματεία πνευματικά και καλλιτεχνικά, λέσχες, ιδρύματα, συνιστούν μιαζέουσα πραγματικότητα, η οποία συγχρόνως δημιουργεί τις προϋποθέσεις πλούτουαλλά και ενός οικονομικού φαινομένου, τις διαστάσεις του οποίου το κράτος δενμπορεί ή δεν θέλει να λάβει υπόψη του. Και δεν μπορεί να αγνοηθεί η δράση δεκάδωνφορέων που λειτουργούν με στόχο την ενίσχυση και προστασία των ήδη υπαρχόντωνπολιτιστικών θεσμών και εκδηλώσεων, την αξιοποίηση και καλλιέργεια τηςιδιαίτερης πολιτιστικής κληρονομιάς τού κάθε τόπου, την ενεργοποίηση τουανθρώπινου δυναμικού της περιφέρειας, της τοπικής αυτοδιοίκησης και τωνπολιτιστικών φορέων για μια εθνική πολιτιστική εξόρμηση. Όλα αυτά όμως δεν πρέπει να ιδωθούν ξεκομμένααπό τις ανάγκες και τις εξελίξεις της εποχής μας, καθώς επίσης και το άνοιγμαπλέον των συνόρων τόσο σε ευρωπαϊκή όσο και παγκόσμια κλίμακα. Η συνάφεια του ελληνικού λαού με αλλοεθνείς,και επιπλέον με διαφορετικά θρησκευτικά δόγματα, δημιουργεί μια νέαπραγματικότητα. Ωστόσο, παρά τα οικονομικά προβλήματα πουαντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκοί και οι άλλοι λαοί του πλανήτη, είναι φανερό πλέονπως υπάρχει διεθνής ζήτηση του λεγόμενου «πολιτιστικού τουρισμού». Δηλαδή, είναι μεγάλος ο αριθμός των τουριστώνπου επιθυμούν να συνδυάσουν ή και να ταυτίσουν το χρόνο των διακοπών τους μεεπισκέψεις σε μουσεία, σε αρχαιολογικούς χώρους, σε φεστιβάλ, σε συνέδρια και,γενικά, σε πολιτιστικές εκδηλώσεις, καθώς επίσης και τη διαμονή τους σε τόπουςμε έντονο πολιτιστικό ενδιαφέρον. Ένα επιπλέον κίνητρο της τουριστικήςμετακίνησης, σε ατομικό επίπεδο είναι η ψυχική-βιολογική ανάγκη για επικοινωνίαπου είναι το κυριότερο, καθώς επίσης και για πρόσκαιρη αλλαγή τού τόπου και τουτρόπου ζωής. Έτσι ο τουρισμός φαίνεται να παίρνει μιαν άλληδιάσταση, προβάλλοντας ανθρώπινα και ευρύτερα πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Ο πολιτισμός είναι, όπως συνηθίζουν να λένεκαι οι πολιτικοί, το «βαρύ πυροβολικό» της χώρας μας. Τα βασικά χαρακτηριστικά τής τουριστικήςπροσφοράς είναι ασφαλώς ο μεγάλος αριθμός και η ποικιλία των φυσικών καιπολιτιστικών πόρων, όπως επίσης και η ευρεία γεωγραφική κατανομή τους. Η αξιοποίηση, η αναβάθμιση και η ορθολογικήδιαχείριση των πολιτιστικών πόρων αποτελεί προϋπόθεση για την προσέλευσητουριστών. Πρέπει να εξαρθεί το γεγονός ότι οπολιτιστικός τουρισμός θεωρείται ειδική μορφή τουρισμού, αφού εμπεριέχει τηνέννοια της εκπαίδευσης και ευρύτερα της παιδείας, καθότι στοχεύει στη βαθύτερηγνωριμία τού τουρίστα με τον πολιτισμό της περιοχής που επισκέπτεται καισυνδέεται με την έννοια της πολιτιστικής κληρονομιάς και με τα επιμέρουςστοιχεία της (αρχαιολογικοί χώροι, μουσεία, φεστιβάλ, εκθέσεις, τοπικά έθιμα,λαϊκός πολιτισμός κ.λπ.) Για την οικονομική πολιτική της ΕυρωπαϊκήςΈνωσης ο τουρισμός είναι ένας από τους σημαντικότερους τομείς που παρουσιάζειταχύτατη ανάπτυξη. Επιπλέον είναι γνωστό ότι η Ευρωπαϊκή Ένωσηέχει συγκεκριμένους πόρους για την ενίσχυση της πνευματικής και καλλιτεχνικήςδημιουργίας και γενικότερα της πολιτιστικής δράσης. Ενδεχομένως να υπάρχουν, τουλάχιστον σε αυτήτη φάση, λόγου χάρη με τον πόλεμο στη Μεσόγειο, άλλες προτεραιότητες. Αλλάυπάρχει η ανάγκη ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού με κεντρικό σημείοαναφοράς τον πολιτισμό και το περιβάλλον. Αξίζει να σημειωθεί ότι στους προβληματισμούςτων ιθυνόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν και είναι η επιμήκυνση της τουριστικήςπεριόδου και γι’ αυτό ενισχύει τον πολιτιστικό τουρισμό. Είναι αυτονόητο, λοιπόν, ότι ο πολιτισμόςσήμερα διεκδικεί αυτό που του αναλογεί. Κι εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι η μεταρρύθμισηστην Τοπική Αυτοδιοίκηση με τον «Καλλικράτη» μπορεί να έχει τα κενά της,αποτελεί όμως ένα πεδίο, όπου ο πολιτισμός μπορεί να ανθίσει. Οφείλουμε να προωθήσουμε στενές σχέσειςσυνεργασίας με τους φορείς των δήμων εκείνων που είναι ευεπίφοροι σε νέες ιδέεςκαι που επιθυμούν να δημιουργήσουν πολιτιστικό περιβάλλον – από τα μνημεία τηςαρχαιότητας μέχρι τα σύγχρονα δημιουργήματα – για να δεχθούν και να αναπτύξουντον τουρισμό. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ο παράγοντας«πολιτιστικό περιβάλλον» αποτελούσε πάντα την πηγή κάθε αναπτυξιακήςπροσπάθειας. Συνεπώς θα πρέπει να γίνουμε ευρηματικοί καιστις δράσεις μας ώστε οι προτάσεις συνεργασίας μας να έχουν ελκυστικάχαρακτηριστικά και στοιχεία προσελκυστικά, για να είναι ευκολότερη η ανάπτυξησχέσεων και αποτελεσματικότερη η λειτουργία μας. Να επιμείνουμε στη σύσφιγξη των μεταξύ μαςσχέσεων, στην προαγωγή του διαλόγου, αλλά και στην αλληλοϋποστήριξη των δράσεωντου κάθε φορέα. Να διερευνήσουμε και να αξιοποιήσουμε τη δυνατότητα πραγματοποίησηςκοινοπραξιών για την οργάνωση πολιτιστικών παραγωγών και προγραμμάτων, ώστε ναπροκαλέσουμε την οικονομική στήριξη και από ιδιώτες, καθώς επίσης και τηνευκολότερη απόσπαση ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Αυτό σημαίνει ότι οι προτάσεις μας πρέπει ναείναι ολοκληρωμένες και ρεαλιστικές, που να ανταποκρίνονται στα δεδομένα καιτις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής στα γεωγραφικά όρια της οποίαςλειτουργούμε. Νίκος Λαγκαδινός Συντονιστήςτης Ομάδας του Παρατηρητηρίου για τον Πολιτισμό |