Η καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της στρατηγικής "Ευρώπη 2020": Η ΕΕ επιθυμεί να στηρίξει την ανάπτυξη, την απασχόληση και την ανταγωνιστικότητα, αλλά και να θεμελιώσει μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς. Οι κοινωνικές επιχειρήσεις, και γενικότερα η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία, παίζουν πρωτεύοντα ρόλο στον συγκεκριμένο τομέα. Οι επιχειρήσεις αυτές, που είναι ριζωμένες στιςτοπικές κοινωνίες και επιδιώκουν κοινωνικούς ή περιβαλλοντικούς στόχους, ενισχύουν την κοινωνική συνοχή και συμβάλλουν στη μείωση των γεωγραφικών ανισοτήτων ανάμεσα σε χώρες και περιφέρειες της ΕΕ.

Η πρωτοβουλία για την κοινωνική επιχειρηματικότητα σκοπό έχει να στηρίξει τη δημιουργία και ανάπτυξη κοινωνικών επιχειρήσεων και να διευκολύνει την πρόσβασή τους στη χρηματοδότηση. Η εγκαθίδρυση μιας «εξαιρετικά ανταγωνιστικής κοινωνικής οικονομίας της αγοράς» αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους της ΕΕ. Για να γίνει όμως αυτό θα πρέπει να αναπροσαρμοστούν τα νομικά μέσα, ώστε οι επιχειρήσεις αυτές, που συχνά είναι πολύ μικρές και δραστηριοποιούνται μόνο σε τοπικό επίπεδο, να μπορέσουν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που έχουν για ανάπτυξη και δημιουργία θέσεων εργασίας, καθώς και να επωφεληθούν από τα πλεονεκτήματα της εσωτερικής αγοράς.

Η κοινωνική οικονομία, τμήμα της οποίας αποτελούν οι κοινωνικές επιχειρήσεις, απασχολεί πάνω από 11 εκατομμύρια άτομα στην ΕΕ, ήτοι το 6 % της συνολικής απασχόλησης. Η μία στις τέσσερις επιχειρήσεις που δημιουργούνται στην Ευρώπη είναι κοινωνική επιχείρηση. Μάλιστα στο Βέλγιο, τη Φινλανδία και τη Γαλλία η αναλογία είναι μία στις τρεις επιχειρήσεις. Συχνά, οι επιχειρήσεις αυτές είναι πιο παραγωγικές και ανταγωνιστικές. Αυτό οφείλεται στη μεγάλη αφοσίωση του προσωπικού τους και στις καλύτερες συνθήκες εργασίας που προσφέρουν (σ' αυτές παρατηρούνται, κατά μέσο όρο, δύο φορές λιγότερες αναρρωτικές άδειες).

ΤΙ ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ Η ΕΕ;

Η πρωτοβουλία για την κοινωνική επιχειρηματικότητα προτείνει ένα βραχυπρόθεσμο σχέδιο δράσης που σκοπό έχει να προωθήσει τη δημιουργία και ανάπτυξη των κοινωνικών επιχειρήσεων.

Το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει 11 μέτρα προτεραιότητας, τα οποία στρέφονται γύρω από 3 άξονες:

Καλύτερη πρόσβαση των κοινωνικών επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση

1. Πριν από το τέλος του 2011 θα προταθεί ένα ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο για τις επιχειρήσεις που επενδύουν σε κοινωνικούς σκοπούς.

2. Θα διευκολυνθεί η χορήγηση μικροπιστώσεων στην Ευρώπη, κυρίως με τη βελτίωση του σχετικού νομικού και θεσμικού πλαισίου.

3. Θα δημιουργηθεί ένα ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό μέσο ύψους 90 εκατομμυρίων ευρώ με στόχο την ευκολότερη πρόσβαση στη χρηματοδότηση.

4. Οι κοινωνικές επιχειρήσεις θα αποτελούν προτεραιότητα των επενδύσεων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ).

Μεγαλύτερη προβολή της κοινωνικής επιχειρηματικότητας

5. Θα καταγραφούν οι ορθές πρακτικές και θα γίνει, από κοινού με τα ενδιαφερόμενα μέρη, μια πλήρης χαρτογράφηση των κοινωνικών επιχειρήσεων στην Ευρώπη.

6. Θα δημιουργηθεί μια δημόσια βάση δεδομένων με όλα τα σήματα και τις πιστοποιήσεις που ισχύουν για τις κοινωνικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη.

7. Θα ενισχυθούν οι αρμοδιότητες των εθνικών και περιφερειακών διοικήσεων για να μπορούν να θεσπίζουν μέτρα στήριξης, προβολής και χρηματοδότησης των κοινωνικών επιχειρήσεων.

8. Θα δημιουργηθεί μια πολύγλωσση ηλεκτρονική πλατφόρμα πληροφόρησης και ανταλλαγών, η οποία θα απευθύνεται στους κοινωνικούς επιχειρηματίες, στα φυτώρια επιχειρήσεων και στους συνεργατικούς σχηματισμούς. Θα προβληθούν τα προγράμματα της ΕΕ που μπορούν να στηρίξουν τους κοινωνικούς επιχειρηματίες και να βελτιώσουν την πρόσβασή τους στη χρηματοδότηση.

Βελτίωση του νομικού πλαισίου των κοινωνικών επιχειρήσεων

9. Θα εξεταστεί το ενδεχόμενο απλούστευσης του κανονισμού για το καταστατικό της ευρωπαϊκής συνεταιριστικής εταιρείας, θα προταθεί κανονισμός για τη θέσπιση καταστατικού των ευρωπαϊκών ιδρυμάτων και θα ξεκινήσει μελέτη για την κατάσταση των ενώσεων αλληλασφάλισης.

10. Θα δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στα κριτήρια ποιότητας και στις συνθήκες εργασίας κατά την ανάθεση των δημοσίων συμβάσεων, κυρίως σε ό,τι αφορά τις κοινωνικές και υγειονομικές υπηρεσίες.

11. Θα απλουστευθούν οι κανόνες χορήγησης των δημόσιων ενισχύσεων υπέρ των κοινωνικών και τοπικών υπηρεσιών (κάτι που αναμένεται να βοηθήσει μεγάλο αριθμό κοινωνικών επιχειρήσεων).

ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΩΦΕΛΗΘΕΙ ΚΑΙ ΠΩΣ;

Οι πολίτες και οι επιχειρήσεις, γιατί θα είναι οι βασικοί δικαιούχοι των προτεινόμενων μέτρων.

Οι κοινωνικές επιχειρήσεις, γιατί θα έχουν καλύτερη πληροφόρηση και ευκολότερη πρόσβαση στις υπάρχουσες (αλλά συχνά άγνωστες γι' αυτές) ενισχύσεις, καθώς και νέες μορφές χρηματοδότησης.

Τα δεκάδες εκατομμύρια Ευρωπαίων, οι οποίοι έχουν αποδυναμωθεί από τις επιπτώσεις της χρηματοπιστωτικής κρίσης, γιατί θα ωφεληθούν από τη δημιουργία θέσεων εργασίας στον κλάδο της κοινωνικής οικονομίας. Ο τομέας αυτός βρίσκεται σε πλήρη άνθηση και αναμένεται να αναπτυχθεί ακόμη ταχύτερα χάρη στα προτεινόμενα μέτρα.

ΠΟΤΕ ΘΑ ΑΡΧΙΣΟΥΝ ΝΑ ΙΣΧΥΟΥΝ ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΑΥΤΑ;

Η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί ένα πρώτο βήμα για την εφαρμογή μιας σειράς μέτρων που θα διαμορφώσουν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την ευρωπαϊκή κοινωνική επιχειρηματικότητα. Το περιβάλλον αυτό αναμένεται να αποτελέσει πηγή για μεγαλύτερη ανάπτυξη και απασχόληση στην Ευρώπη.

Η επέκταση του μηχανισμού μικροχρηματοδοτήσεων «Progress» και η θέσπιση ενός νέου μηχανισμού επενδύσεων για τις κοινωνικές επιχειρήσεις, που πρότεινε η Επιτροπή τον Οκτώβριο 2011, επιδιώκουν τους ίδιους στόχους. Οι μηχανισμοί αυτοί αποτελούν μέρος του νέου ευρωπαϊκού προγράμματος για την κοινωνική αλλαγή και την κοινωνική καινοτομία (2014-2020).

Το νομοθετικό κείμενο για τις εταιρείες που επενδύουν σε κοινωνικούς σκοπούς αναμένεται να εγκριθεί από την Επιτροπή πριν από το τέλος του 2011.

Τα άλλα μέτρα θα θεσπιστούν μέσα στους επόμενους μήνες και έτη, αφού προηγηθούν σχετικές διαβουλεύσεις (πράσινες ή λευκές βίβλοι) και εκτιμήσεις επιπτώσεων, όπου κρίνεται σκόπιμο.

Η πρόοδος των προτεινόμενων μέτρων θα εξετάζεται από πολυμερή συμβουλευτική ομάδα για την κοινωνική επιχειρηματικότητα.